Εισαγωγικά

1. Εισαγωγή – Επιχειρηματικότητα

Στα μαθήματα επιχειρηματικότητας, αναλύεται και περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται οι έννοιες που αφορούν στο σχεδιασμό και επανασχεδιασμό, στη χρηματοδότηση και στη διοίκηση και γενικότερα στη λειτουργία μιας επιχείρησης. Η πρώτη και βασική εφαρμογή, (στην οποία θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και πολλές άλλες), στα πλαίσια της επιχειρηματικότητας δεν είναι άλλη από την ορθή σύνταξη ενός επιχειρηματικού σχεδίου το οποίο αποτελεί, κατά κοινή ομολογία ειδικών από όλους τους χώρους, χρήσιμο εργαλείο για τη δημιουργία μιας νέας (μικρομεσαίας) επιχείρησης ή για τον ανασχεδιασμό μιας ήδη υπάρχουσας οικονομικής μονάδας, αλλά και για την εξασφάλιση χρηματοδότησης από κάθε δυνατή πηγή. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι μιλώντας για επιχειρηματικότητα, οι σπουδαστές σε πρώτη φάση καλούνται να ανατρέξουν στη διδασκαλία της διοίκησης επιχειρήσεων (μάνατζμεντ), της γενικής λογιστικής, της σύνταξης βασικών χρηματοοικονομικών καταστάσεων, του μάρκετινγκ, της συμπεριφοράς καταναλωτή, της επιχειρησιακής έρευνας και της διοίκησης παραγωγής. Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στις έννοιες εκείνες που μεταφέρουν την επιχειρηματικότητα από τη θεωρία στην πράξη. Σημειώνεται πως οι έννοιες αυτές διαφέρουν ανάλογα με την εποχή και εξαρτώνται από τις οικονομικές, νομικές και τεχνολογικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη εποχή και για το λόγο αυτό, η γνώση τους αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας για τους επιχειρηματίες.

ΙI.Βασικές έννοιες επιχειρηματικότητας

Κάθε προσπάθεια για δημιουργία νέας επιχείρησης ή νέας δραστηριότητας, όπως το ελεύθερο επάγγελμα, η δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού οργανισμού ή η επέκταση ήδη υπάρχουσας επιχείρησης, που γίνεται από έναν ιδιώτη, από ομάδες ιδιωτών ή από επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν, ορίζουν την έννοια της επιχειρηματικότητας.

1.  Χαρακτηριστικά επιτυχημένου επιχειρηματία.

1. Εργατικότητα και ανεκτικότητα στις αμφιβολίες,
   1. Διορατικότητα και ικανότητα ρεαλιστικού προγραμματισμού,
   1. Προσαρμοστικότητα και ανοχή στις μεταβολές,
   1. Αντοχή στις δυσκολίες,
   1. Υπευθυνότητα,
   1. Ικανότητα επικοινωνίας,
   1. Ικανότητα στην οργάνωση και διοίκηση,
   1. Ανάληψη μέτριων κινδύνων.

Επιχειρηματίας είναι κάποιος που καινοτομεί και μιμείται δημιουργικά, συντονίζει τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που γίνονται στην επιχείρησή του

και παίρνει τις κρίσιμες αποφάσεις, αξιοποιεί και δημιουργεί με τις ειδικές γνώσεις που διαθέτει κάθε ευκαιρία κέρδους στην αγορά. Ο επιχειρηματίας καινοτομεί με έναν από τους εξής τρόπους: α) δημιουργεί ένα νέο ή καλύτερο προϊόν, β) χρησιμοποιεί νέες μεθόδους παραγωγής και οργάνωσης της επιχείρησης, γ) δημιουργεί μια νέα αγορά.

Οι σύγχρονοι επιχειρηματίες, καινοτόμοι -σε αντιδιαστολή με αυτούς των περασμένων εποχών– δεν είναι ίδιοι οι εφευρέτες των καινοτομιών που εισάγουν, αλλά βρίσκουν έτοιμες τις εφευρέσεις που συνήθως γίνονται στα τμήματα Έρευνας και Ανάπτυξης διαφόρων επιχειρήσεων ή οργανισμών.

Κάθε καινοτομία συνοδεύεται και από ένα διαφορετικό ύψος κινδύνων και κερδών. Ο επιχειρηματίας που σχεδιάζει να κάνει κάποια καινοτομία θα πρέπει να συγκεντρώσει πληροφορίες για τα παρόμοια προϊόντα που υπάρχουν, τις προτιμήσεις των αγοραστών, την αγοραστική δύναμη των πελατών, κ.ά.

Οι αποφάσεις που θα πάρει ο επιχειρηματίας εξαρτώνται από τις ειδικές πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει και αξιολογήσει, τις προσωπικές του εμπειρίες, τις γνώσεις που έχει για την επιχείρηση που θέλει να κάνει, και τις γενικές οικονομικές και πολιτικές καταστάσεις της χώρας. Συνδυάζοντας τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που εκτελούνται στην επιχείρηση, βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των εργασιών.

Δεν είναι λίγοι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας, και μπορούν να διακριθούν ανάλογα με την προέλευσή τους σε ενδογενείς, που απορρέουν από τις αποφάσεις του επιχειρηματία και σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία της επιχείρησης, τον τρόπο χρηματοδότησης της επένδυσης, προώθησης του προϊόντος, και από εξωγενείς.

Υπάρχουν πάντα και οι κίνδυνοι που έχουν να κάνουν με τη φύση της επιχείρησης και χωρίζονται σε δυνάμενους και μη δυνάμενους να υπολογισθούν. Οι πρώτοι μπορούν να υπολογισθούν μαθηματικά με την χρήση των πιθανοτήτων και έτσι να γίνει κάποια σχετική ασφάλεια, το κόστος της οποίας θα ενταχθεί στο γενικότερο κόστος παραγωγής. Οι άλλοι κίνδυνοι αποτελούν το λεγόμενο επιχειρηματικό ρίσκο.

Πριν κανείς ξεκινήσει μια επιχειρηματική δραστηριότητα είναι χρήσιμο να διακρίνει τα κίνητρά του. Στην ερώτηση «ποια ήταν η βασική αιτία της απόφασης να γίνει κάποιος επιχειρηματίας» συναντάμε πολλές απαντήσεις, όπως: «Πάντα ήθελα να κάνω δική μου επιχείρηση», «Δεν είμαι ικανοποιημένος με την δουλειά που κάνω»,

«Βλέπω άλλους φίλους και γνωστούς μου να κάνουν επιχειρήσεις», «Θέλω να αποκτήσω χρήματα», «Θέλω να είμαι αυτόνομος και ανεξάρτητος», «Θέλω να αποκτήσω κοινωνική αναγνώριση», «Απολύθηκα από την δουλειά μου», κ.ά. Είναι σημαντικό να ανιχνεύσει ο υποψήφιος επιχειρηματίας την ύπαρξη ισχυρού

κινήτρου, τα οποίο θα χαλυβδώσει την θέλησή, ενώ αντίθετα αν αυτό απουσιάζει θα τον κάνει να σταματήσει.

Οι επιχειρηματίες αμείβονται για τις επιτυχίες τους υλικά με το κέρδος, αλλά και με το αίσθημα της αυτοαναγνώρισης, της ανεξαρτησίας, καθώς και την αναγνώριση της κοινωνίας. Όμως, υφίσταται και κάποιες θυσίες όπως η ανυπαρξία καθορισμένου ωραρίου εργασίας, οι πολλές ώρες εργασίας που στερούν χρόνο από την οικογένεια, η σκληρή εργασία και ο κίνδυνος αποτυχίας, κ.ά.

ΙΙI. Η σημασία της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο

Παρατηρώντας στοιχεία που προκύπτουν από στατιστικές έρευνες είναι σαφές ότι η επιχειρηματικότητα υπολείπεται στη χώρα μας σε σχέση με τον αναπτυγμένο οικονομικά διεθνή περίγυρο. Το γεγονός αυτό αφορά συνολικότερα ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία βλέπει τους δείκτες των ΗΠΑ, αλλά και νέων ανερχόμενων δυνάμεων όπως είναι οι ασιατικές χώρες να την ξεπερνούν.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου αποτυπώνονται οι τάσεις σε συγκεκριμένα καίρια θέματα. Στην ερώτηση τι θα επέλεγαν οι πολίτες μεταξύ εξαρτημένης εργασίας και αυτοαπασχόλησης, η πλειοψηφία αυτών στις ΗΠΑ επιλέγουν την αυτοαπασχόληση, ενώ η χώρα μας προτιμά την εξαρτημένη εργασία και μάλιστα την θεωρεί πολύ πιο εφικτή ως προοπτική από το ενδεχόμενο να κάνει δική του επιχείρηση.

Όλοι βέβαια συμφωνούν ότι για να ξεκινήσει κάποιος μια δική του επιχείρηση το σημαντικότερο στοιχείο είναι μια κατάλληλη επιχειρηματική ιδέα, και ακολούθως η εξασφάλιση των απαραίτητων χρηματοοικονομικών πόρων. Μάλιστα, στο δίλημμα ανάμεσα στη δημιουργία μιας νέας επιχείρησης ή την αγορά μιας υφιστάμενης τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πολίτες στη χώρα μας δείχνουν λιγότερη εμπιστοσύνη στην αγορά μιας παλαιάς επιχείρησης σε αντίθεση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.

Ρωτώντας ποιες είναι οι δυσκολίες για να ξεκινήσει κανείς μια επιχειρηματική δραστηριότητα, η πλειοψηφία των ελλήνων θεωρεί ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμοι χρηματοοικονομικοί πόροι, και ότι υπάρχουν διοικητικές δυσκολίες αδειοδότησης. Αντίθετα, ο μέσο όρος στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ συμφωνεί με τα προηγούμενα, αλλά δίνει έμφαση στο σημερινό οικονομικό κλίμα που το χαρακτηρίζει ως μη ευνοϊκό.

Τα παραπάνω στοιχεία –μεταξύ άλλων- έχουν οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη συγκρότηση στρατηγικών τομέων προώθησης της επιχειρηματικότητας.

Ανάμεσά τους είναι η καλλιέργεια της επιχειρηματικής νοοτροπίας, η παρότρυνση περισσότερων ατόμων να γίνουν επιχειρηματίες και η προετοιμασία των επιχειρήσεων για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Ακόμη, στοχεύει στη

βελτίωση της ροής χρηματοδότησης και τη δημιουργία φιλικότερου κανονιστικού και διοικητικού πλαισίου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2.  Βρίσκεται η λύση στην εκπαίδευση;

Μια παράμετρος που συζητείται τελευταία και στη χώρα μας είναι η ένταξη ειδικού μαθήματος επιχειρηματικότητας στο σχολικό πρόγραμμα τόσο στο Γυμνάσιο όσο και στο Λύκειο, με διαρκή παρακολούθηση των αποτελεσμάτων από το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η μεθοδική κατάρτιση των διδασκόντων και η δημιουργία κατάλληλου σχολικού περιβάλλοντος που θα ευνοεί την επιχειρηματικότητα, με παράλληλη παροχή ειδικής κατάρτισης στους εκπαιδευτικούς. Ακόμη, σχεδιάζεται η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας μέσα από τις περιφερειακές αρχές και τους οικείους ΟΤΑ και τις ΜΚΟ.

Σημαντικό ρόλο αναμένεται να έχει η σταδιακή συμμετοχή των εμποροβιομηχανικών επιμελητηρίων και επαγγελματικών ενώσεων στη διαμόρφωση πολιτικής και στις δράσεις που προωθούν την επιχειρηματικότητα, καθώς και εμπλοκή επιχειρήσεων και επιχειρηματιών σε ειδικά προγράμματα. Ακόμη, η καθιέρωση πρωτοβουλιών για διάχυση καλών πρακτικών τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και οι δείκτες που θα παρακολουθούν την πρόοδο και θα προσδιορίζουν ποιοτικά και ποσοτικά τους στόχους αναμένεται να δώσουν στην ελληνική και ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα την πνοή που χρειάζεται για την οικονομική ευημερία των πολιτών τους.

ΙV. Σύνταξη επιχειρηματικού Σχεδίου ( Business Plan )

Ένα Επιχειρηματικό Σχέδιο (Ε.Σ.) αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε μικρομεσαία επιχείρηση, και νέο επιχειρηματία, διότι συμβάλλει στη δομή και οργάνωση αυτής, και στη σωστή λήψη αποφάσεων. Ακόμη, βοηθά στην καταγραφή, ανάλυση και κατανόηση της αγοράς, των καταναλωτών και του ανταγωνισμού, και καταδεικνύει την επίτευξη ή όχι των στόχων. Σήμερα, θεωρείται απαραίτητο εργαλείο μιας σύγχρονης επιχείρησης και συχνά προαπαιτείται να προσκομίζεται (π.χ.) στη λήψη δανείου από τις τράπεζες. Σκοπός του είναι να αναλύσει την υπάρχουσα κατάσταση (αγορά, επιχείρηση) και να καθοδηγήσει τις ενέργειες των μελών-στελεχών της επιχείρησης προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και τακτικές.

1. Οδηγίες σύνταξης ενός επιτυχημένου Ε.Σ.

Το Επιχειρηματικό Σχέδιο πρέπει να είναι –κυρίως- σαφές, κατανοητό και ρεαλιστικό. Δεν υπάρχει ένα Ε.Σ. τυποποιημένο, απλώς παρακάτω δίνονται

χρήσιμες συμβουλές, παρμένες από τη διεθνή επιχειρηματική πρακτική, για τη δομή και το περιεχόμενο ενός επιτυχημένου Ε.Σ., ικανές να καθοδηγήσουν τον νέο επιχειρηματία.

1.      ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εδώ δίνεται μια Γενική Εισαγωγή και το Εξώφυλλο. Αυτό πρέπει να είναι καλαίσθητο, να αναγράφει ότι πρόκειται για Επιχειρηματικό Σχέδιο, να περιλαμβάνει το λογότυπο της εταιρείας και την πλήρη επωνυμία της. Ακολουθεί η Εισαγωγική Σελίδα, η οποία περιλαμβάνει, αρχικά, λίγα λόγια για την επιχείρηση, με τη διεύθυνση της ιστοσελίδας (αν υπάρχει) και το λογότυπο. Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνει περιγραφή και περίληψη των προϊόντων (αν και όποιων είναι απαραίτητο), φωτογραφίες και το σκοπό του Ε.Σ..

Αμέσως παρακάτω δίνονται τα Περιεχόμενα, τα οποία πρέπει να είναι καλά δομημένα, ώστε να περιλαμβάνουν όλες τις κύριες κατηγορίες και τις υποκατηγορίες τους, χωρίς να δημιουργούν σύγχυση.

Τέλος, δίνεται ένα Executive Summary, δηλαδή μια περίληψη όλου του Ε.Σ. Γράφεται σχεδόν όλο το περιεχόμενο του Ε.Σ., συμπιεσμένο σε μερικά συμπεράσματα, πληροφορίες, επιδιώξεις και στόχους της επιχείρησης και του πλάνου. Το κείμενο αυτό πρέπει να είναι ουσιαστικό και καλογραμμένο, ώστε να παρουσιάζει ενδιαφέρον κατά την ανάγνωση του και να αναφέρονται τα στοιχεία που δίνουν τη γενική εικόνα της επιχείρησης και τους στόχους της.

2.      ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Σε αυτή την ενότητα πρέπει να γίνεται μια λεπτομερής περιγραφή της επιχείρησης, η οποία χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη:

1. Περιγραφή της επιχείρησης

Εδώ, σε γενικές γραμμές, περιγράφονται τα εξής: Νομιμοποίηση- τύπος επιχείρησης: ιδιοκτησιακό καθεστώς, τύπος επιχείρησης, άδειες και εξουσιοδοτήσεις. Το είδος επιχείρησης (εμπορία, κατασκευή, υπηρεσίες). Αν πρόκειται για νέα, ανεξάρτητη επιχείρηση, υποκατάστημα, επέκταση, franchise κ.λπ. και ό,τι άλλο είναι γνωστό για τους εξωτερικούς πόρους της επιχείρησης (outside sources), όπως προμηθευτές, χονδρέμποροι, τράπεζες, στρατηγικοί συνεργάτες, κ.λπ.

• Προϊόντα / Υπηρεσίες

Απαραίτητη είναι η περιγραφή των προϊόντων / υπηρεσιών, με έμφαση στα οφέλη που θα αποκομίσουν οι καταναλωτές από τη χρήση τους. Συνοπτικά, θα πρέπει να περιέχονται τα εξής: τι πουλάει η επιχείρηση, πώς αυτό ωφελεί τον καταναλωτή, τι διαφορετικό παρουσιάζουν τα προϊόντα / υπηρεσίες της συγκεκριμένης επιχείρησης, και τι έχει μεγάλη ζήτηση.

• Τοποθεσία

Η τοποθεσία της επιχείρησης είναι ένα κρίσιμο σημείο για την επιτυχία ή την αποτυχία της και συνήθως πρέπει να βρίσκεται κοντά στους πελάτες. Εδώ πρέπει να απαντηθούν οι εξής ερωτήσεις: Ποιες είναι οι ανάγκες όσον αφορά την τοποθεσία; Τι είδους χώρος χρειάζεται; Πόσος χώρος χρειάζεται; Ποια είναι η επιθυμητή περιοχή ή / και το επιθυμητό κτίριο; Είναι εύκολα προσβάσιμο το κτίριο στέγασης της επιχείρησης; Υπάρχει δημόσια συγκοινωνία; Γίνονται δημογραφικές αλλαγές ή αλλαγές στην αγορά;

3.      ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

A)  Ανάλυση καταναλωτή και ανταγωνισμού

Η εξωτερική ανάλυση περιλαμβάνει την εξέταση όλων των παραγόντων εκτός επιχείρησης και η υπερβολική ανάλυση δεν είναι το ζητούμενο, αντίθετα ίσως στοιχίσει πολύτιμους πόρους, ενώ μια απλή και περιεκτική περιγραφή επαρκεί. Η εξωτερική ανάλυση αποτελείται από τέσσερις υποομάδες:

1)  Ανάλυση καταναλωτή

Εδώ περιλαμβάνεται η τμηματοποίηση της αγοράς, τα κίνητρα και οι ανεκπλήρωτες ανάγκες ή επιθυμίες του καταναλωτή σε κάθε τμήμα της αγοράς όπου δραστηριοποιείται η επιχείρηση.

2)  Ανάλυση ανταγωνισμού

Η ανάλυση του ανταγωνισμού αρχίζει με την αναγνώριση των υπαρχόντων, αλλά και των πιθανών ανταγωνιστών και οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν, και τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα ακόλουθα στοιχεία:

Απόδοση (οι πωλήσεις, ο τζίρος, τα κέρδη και η μεταβολή τους καταδεικνύουν το πόσο υγιείς είναι οι ανταγωνιστές), εικόνα και προσωπικότητα (πώς τους αντιλαμβάνονται οι πελάτες), στόχοι (είναι πάντα ενδεικτικοί των προθέσεων τους), υπάρχουσα και προηγούμενες στρατηγικές, διάρθρωση κόστους (cost structure), δυνατά και αδύνατα σημεία, και πώς τα προϊόντα τους διαφέρουν από τα υπόλοιπα.

3)  Ανάλυση αγοράς

Η ανάλυση αγοράς έχει δύο σκοπούς, τον προσδιορισμό της ελκυστικότητας της αγοράς και των υποαγορών της, καθώς και την κατανόηση της δυναμικής της, ώστε να εντοπιστούν οι ευκαιρίες, αλλά και οι παγίδες. Έτσι, μπορούν να ληφθούν προληπτικά μέτρα και να συνταχθούν ανάλογες στρατηγικές. Η ανάλυση αγοράς θα πρέπει να περιλαμβάνει: Μέγεθος αγοράς, ορίζοντες ανάπτυξης (growth prospects), κερδοφορία αγοράς, άρθρωση κόστους (cost structure], κανάλια διανομής (distribution channels), τάσεις, και παράγοντες επιτυχίας (key success

factors).

4)  Ανάλυση περιβάλλοντος

Με τον όρο «περιβάλλον» εννοούνται όλοι οι παράγοντες του επηρεάζουν την αγορά και τη βιομηχανία ενός προϊόντος. Σε αυτόν τον τομέα ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος πλατειασμού, γι’ αυτά πρέπει να απομονώσουμε μόνο τους παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά ή την υποαγορά μας. Η ανάλυση περιβάλλοντος περιλαμβάνει τους παράγοντες: Τεχνολογία, κράτος, οικονομία, κουλτούρα- πολιτισμός, και δημογραφικά στοιχεία.

Β) Επιλογή, προσδιορισμός και υλοποίηση στρατηγικής

Σε αυτή την ενότητα θα αναλυθεί το πώς πρέπει να αναπτύσσονται σε ένα επιχειρηματικό σχέδιο οι μελλοντικές στρατηγικές και πλάνα, ως εξής:

1)  Στρατηγική προϊόντων

Σε αυτό το μέρος περιγράφεται η στρατηγική που θα ακολουθηθεί για τα προϊόντα, όσον αφορά τα παρακάτω στοιχεία: Υπόσχεση του προϊόντος (π.χ. ακριβό και ποιοτικό, φτηνό, εύχρηστο κ.λπ.), χαρακτηριστικά (π.χ. απορρυπαντικό σε μικρό μέγεθος, με βαλβίδα ασφαλείας για χρωματιστά ρούχα κ.λπ.), διαφοροποίηση από τα άλλα προϊόντα της αγοράς, και μοναδικότητα (Unique Selling Proposition / USP) τι το μοναδικό έχει να προσφέρει το προϊόν.

2)  Πλάνο μάρκετινγκ (Marketing Plan)

To μάρκετινγκ αποτελεί ένα ζωτικό κομμάτι μιας επιχείρησης, σχετίζεται με το πόσο καλά έχει τοποθετηθεί στην αγορά και είναι μεταξύ των στοιχείων που θα κρίνουν τελικά, την επιτυχία της.

Το Πλάνο Μάρκετινγκ πρέπει να αρχίζει με μια σύντομη περίληψη των στόχων της επιχείρησης, της θέσης που επιθυμεί να κατέχει ανάμεσα στις άλλες του χώρου (positioning) και της ομάδας-στόχου της. Επίσης, εδώ πρέπει να περιγραφούν τα εξής: α) Συμπεριφορά καταναλωτή (διαδικασία αγοράς, ευαίσθητα σημεία κατά την επιλογή προϊόντων, από πού κάνει τις αγορές του, συνήθειες, κίνητρα, επιθυμία και ανάγκες που τον οδηγούν σε αγορές, συχνότητα κατανάλωσης κ.λπ.), β) Προϊόν (χαρακτηριστικά που διαθέτει και σε ποια από αυτά θα δοθεί έμφαση. Χρήσιμο είναι να αναφέρεται ο κύκλος ζωής του προϊόντος και σε ποιο στάδιο της ζωής του βρίσκεται -Product Life Cycle/ PLC-), γ) Τιμή (καθορισμός τιμολογιακής πολιτικής, εναλλακτικές λύσεις και εκπτώσεις), δ) Διανομή (περιλαμβάνει κανάλια διανομής, στόχους διανομής, κόστος, κίνητρα για χονδρεμπόρους και λιανέμπορους, εναλλακτικά κανάλια κ.ά.), και ε) Προώθηση (περιλαμβάνει στόχους, διαφήμιση, δημόσιες σχέσεις, δημοσιότητα, προώθηση πωλήσεων, προσωπικές πωλήσεις, άμεσο marketing και χρήση διαδικτύου).

3)  Πωλήσεις

Θα πρέπει να περιλαμβάνει την πορεία των πωλήσεων των τελευταίων ετών (τα σχεδιαγράμματα βοηθούν πολύ), θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη των πωλήσεων για τα επόμενα έτη και πρόβλεψη της συνολικής αγοράς (και της υποαγοράς, αν

κριθεί χρήσιμο). Για τις προβλέψεις, χρειάζεται πάντα να γίνονται κάποιες υποθέσεις, σαφής και ρεαλιστικές.

4)  Διοικητικό πλάνο (Management Plan)

Η διοίκηση μίας επιχείρησης συνεπάγεται πολλές ευθύνες, καθώς οι άνθρωποι, τα μηχανήματα και οι διάφορες λεπτομέρειες της επιχείρησης χρειάζονται συντονισμό, εκπαίδευση και οργάνωση στο χώρο και το χρόνο (time and space management), με έμφαση στην προνοητικότητα. Στο Διοικητικό Πλάνο πρέπει να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα: Ποιες αδυναμίες υπάρχουν σε διοικητικό επίπεδο; Ποιος ή ποιοι θα αναλάβουν τη διοίκηση; Ποια είναι τα καθήκοντα τους; Είναι ξεκάθαρες και κατανεμημένες οι ευθύνες; Ποιες είναι οι ανάγκες σε προσωπικό; Ποιο θα είναι το μισθολογικό καθεστώς; Τι προνόμια, πριμ παραγωγικότητας, διακοπές και αργίες θα προσφέρονται; Πώς και πότε θα γίνεται η εκπαίδευση και από ποιους;

4.      ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΝΟ

Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζεται η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης. Τα στοιχεία προς παρουσίαση είναι των προηγούμενων ετών, αλλά περιλαμβάνονται και ρεαλιστικές προβλέψεις (π.χ. επιτόκια, αλλαγές στην αγορά, φορολογία, έξοδα κ.λπ.) για τα επόμενα χρόνια. Ένα οικονομικό πλάνο πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω:

α) Ισολογισμός: Καταδεικνύει το πόσο υγιής είναι η επιχείρηση, περιγράφοντας το ενεργητικό, το παθητικό και τα ίδια τα κεφάλαια. Το σχέδιο πρέπει να περιέχει έναν ισολογισμό του τρέχοντος έτους, έναν του προηγούμενου και έναν ενδεικτικό για τα επόμενα έτη.

β) Ανάλυση χρηματορροών: Αναλύει τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, δίνει πλήρη εικόνα των χρημάτων που μπαίνουν και βγαίνουν από το ταμείο και βοηθά στη σωστή ρύθμιση των υποχρεώσεων και των απαιτήσεών της.

γ) Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης: Παρουσιάζει τα έσοδα, τα έξοδα, τα κέρδη και τις ζημίες της επιχείρησης. Καλό είναι να περιλαμβάνονται στο σχέδιο τωρινές, παλιές, αλλά και μελλοντικές καταστάσεις.

δ) Break-even Analysis: Καταδεικνύει τις πωλήσεις που πρέπει να γίνουν (σε ευρώ ή σε τεμάχια), ώστε να καλυφθεί το συνολικό κόστος της επιχείρησης.

5.      ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΣ BUSINESS PLAN ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Γενική Εισαγωγή
2. Εξώφυλλο
3. Εισαγωγική Σελίδα

• Περιεχόμενα
• Executive Summary

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

1. Περιγραφή επιχείρησης
2. Προϊόντα/Υπηρεσίες
3. Τοποθεσία

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Α) Ανάλυση καταναλωτή και ανταγωνισμού

1. Ανάλυση καταναλωτή
2. Ανάλυση ανταγωνισμού
3. Ανάλυση αγοράς
4. Ανάλυση περιβάλλοντος

Β) Επιλογή, προσδιορισμός και υλοποίηση στρατηγικής

1. Στρατηγική προϊόντων
2. Πλάνο μάρκετινγκ (Marketing Plan)
3. Πωλήσεις
4. Διοικητικό πλάνο (Management Plan)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΝΟ

1. Ισολογισμός
2. Ανάλυση χρηματορροών
3. Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης
4. Break-even Analysis

6. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

• Τα σχεδιαγράμματα και τα γραφικά είναι χρήσιμα, ευανάγνωστα και προτιμώνται ως εργαλεία κατά τη σύνταξη του Ε.Σ..
  • Οι περιγραφές και οι προβλέψεις που θα περιληφθούν στο Ε.Σ. πρέπει να είναι ρεαλιστικές.
  • Πρέπει να προβλέπονται εναλλακτικά σενάρια.
  • Το κείμενο του σχεδίου πρέπει να αναφέρεται σε ουσιώδη θέματα και να μην πλατειάζει.
  • Η μορφή ενός Ε.Σ. δεν είναι τυποποιημένη. Μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν κάποιες υποκατηγορίες, αν κριθεί απαραίτητο.
  • Ο συντάκτης του Ε.Σ. πρέπει να γνωρίζει τι είναι απαραίτητο για το συγκεκριμένο σχέδιο (π.χ. οι τράπεζες, για μια επέκταση επιχείρησης, απαιτούν ισολογισμούς, νομιμοποίηση κ.λπ.).

• Το κείμενο που θα συνταχθεί πρέπει να έχει λογική δομή, να είναι ευπαρουσίαστο και να μην έχει λάθη.

 

12 ενέργειες για να έχετε οργανωμένο λογιστήριο.

Ένα σωστά οργανωμένο λογιστήριο σε μια επιχείρηση, μπορεί να εξοικονομήσει πολύτιμο χρόνο στον τρόπο λειτουργίας της παρέχοντας τα ακριβή στοιχεία και δεδομένα όποτε αυτά ζητούνται. Μειώνει σημαντικά το άγχος και τις σκοτούρες του επιχειρηματία συνεισφέροντας καθοριστικά στην λήψη των σωστών αποφάσεων και στρατηγικών για την ανάπτυξή της.

Σας καταθέτουμε 12 προτάσεις για να έχετε ένα οργανωμένο λογιστήριο.

1. ΑΝΗΜΕΡΩΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ: Δημιουργήστε έναν χώρο, στον οποίο θα βάζετε τα παραστατικά που εκδίδετε ή σας έχουν εκδώσει τα οποία πρέπει να πάρει το λογιστήριό σας προς καταχώρηση.
2. ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΑ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ: Κάθε ενημερωμένο-καταχωρημένο παραστατικό στα λογιστικά σας βιβλία πρέπει να φέρει αντίστοιχη ένδειξη (πχ. καταχωρημένο) , έτσι ώστε να γνωρίζετε με βεβαιότητα , ότι έχει καταχωρηθεί και δεν είναι σε εκκρεμότητα.
3. ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ: Για σωστή αρχειοθέτηση , ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα :
   1. Αρχειοθετείτε πάντα τις ολοκληρωμένες εργασίες . Είτε αυτές αφορούν καταχωρημένα παραστατικά , είτε δημόσια έγραφα.
   1. Δημιουργήστε ξεχωριστά κλασέρ ανά θέμα και μην ομαδοποιείτε ποτέ τις αρχειοθετήσεις.
   1. Αρχειοθετήστε κατά ημερολογιακή σειρά ξεκινώντας από το ποιο παλιό προς το ποιο καινούργιο.
4. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ: Στις αρχές του κάθε μήνα, ζητήστε ενημέρωση για το σύνολο των υποχρεώσεων που έχετε για τον τρέχων μήνα και προγραμματίστε σωστά την ολοκλήρωσή τους . Μην προγραμματίζετε την ολοκλήρωση μιας εργασίας ή υποχρέωσης στο τελευταίο τριήμερο της καθολικής ημερομηνίας που αυτή έχει , γιατί σε περίπτωση που προκύψει κάτι το οποίο δεν είχατε προβλέψει θα έχει ως αποτέλεσμα η εργασία να μην ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα, επιφέροντας επιπλέον κόστος χρήματος (πρόστιμα) και χρόνου ενασχόλησης.
5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΦΠΑ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας , κάθε φορά που καταχωρεί παραστατικά να σας ενημερώνει για το ύψος του ΦΠΑ που σας αναλογεί ως την συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Έτσι θα γνωρίζετε ανά πάσα στιγμή τις υποχρεώσεις σας και θα κάνετε σωστά και έγκυρα τον οικονομικό σας προγραμματισμό.
6. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΕΡΔΩΝ – ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΦΟΡΟΥ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας να σας ενημερώνει ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα (πχ ανά τρίμηνο) για τα λογιστικά κέρδη που αναλογούν στην επιχείρησή σας. Ταυτόχρονα πρέπει να έχετε και την ετήσια αναλογία καθώς και τον φόρο εισοδήματος που αντιστοιχούν σε αυτά . Με τον τρόπο αυτό έχετε γνώση για τα κέρδη, καθώς και την λογιστική εικόνα της επιχείρησής σας και πάνω απ όλα μπορείτε να κάνετε σωστό προγραμματισμό των υποχρεώσεών σας.
7. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΝΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας να σας ενημερώνει άμεσα για κάθε απόφαση , νόμο κλπ του Υπουργείου Οικονομικών ή του Υπουργείου Εργασίας (αν απασχολείτε έμμισθο προσωπικό) η οποία αφορά την επιχείρησή σας . Εάν ένας νόμος επιφέρει αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης (π.χ. στον τρόπο τιμολόγησης ) ζητήστε την συνδρομή του στην εφαρμογή, ενώ αν επιφέρει νέες υποχρεώσεις (πχ πρόσθετοι φόροι) ζητήστε τον έγκυρο προσδιορισμό αυτών , έτσι ώστε να έχετε γνώση και σωστό προγραμματισμό των υποχρεώσεων σας.
8. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ: Ζητείστε από τον λογιστή σας , να ελέγξει ότι το άτομο ή τα άτομα που χειρίζονται το λογιστήριο ή τα θέματα που αφορούν την λειτουργία του λογιστηρίου (τιμολόγηση, αρχειοθέτηση κλπ) γνωρίζουν το αντικείμενο τους . Σε περίπτωση που αυτό δεν ισχύει , αναθέστε του την εκπαίδευσή τους . Με τον τρόπο αυτό θα αποφύγετε λάθη ή παραλείψεις οι οποίες θα επιφέρουν πρόστιμα , αλλά και απώλεια χρόνου εργασίας για την επιχείρησή σας.
9. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΕΙΟΥ: Πριν καταστρέψετε το οποιοδήποτε αρχείο αφορά το λογιστήριό σας , συμβουλευτείτε πάντα τον λογιστή σας. Η άποψή μας , είναι να διατηρείτε το αρχείο των παραστατικών (τιμολόγιά κλπ) για τουλάχιστον δέκα έτη, ανεξάρτητα αν έχετε δεχτεί τακτικό φορολογικό έλεγχο ή έχετε αποδεχτεί Περαίωση , διότι το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου για δέκα έτη και μπορεί να πραγματοποιήσει εκ νέου έλεγχο στην επιχείρησή σας.

Σε περίπτωση που η επιχείρησή σας είναι σε Δικαστική διαμάχη , σε καμία περίπτωση μην καταστρέψετε αρχείο των χρήσεων που αυτή αφορά.

Τα τιμολόγια αγοράς του πάγιου εξοπλισμού σας , εφόσον τα πάγια συνεχίζουν να είναι στην κατοχή σας και πέρα της δεκαετίας, διατηρήστε τα στο αρχείο σας τουλάχιστον μέχρι τα πάγια να μεταβιβαστούν ή (αποδεικτέα ) να καταστραφούν. Διότι σε έναν πιθανό έλεγχο από οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπ. Οικονομικών εφ όσον σας ζητηθεί θα πρέπει να μπορείτε να αποδείξετε τον τρόπο απόκτησής τους για κάθε πάγιο που βρίσκετε εντός της επιχείρησης ή που χρησιμοποιείται από αυτή. Επίσης κατά την διακοπή δραστηριότητας (κλείσιμο) μιας επιχείρησης έχουν χρησιμότητα τα Τιμολόγια αγοράς παγίου εξοπλισμού , για τον έλεγχο και διασταύρωση των Τιμολογίων μεταβίβασής ή αυτοπαράδοσής τους.

Ενώ για το αρχείο εγγράφων – δηλώσεων που έχουν κατατεθεί ή εκδοθεί από Δημόσια Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ. , ΙΚΑ κλπ) και αφορούν την επιχείρησή σας (έναρξη , μεταβολές , δηλώσεις κλπ), διατηρήστε τα για πάντα στο αρχείο σας και μην τα καταστρέφετε ποτέ. Διότι σε περίπτωση που χρειαστείτε κάποιο από αυτά (πχ για δικαστική χρήση κλπ) καμία Δημόσια Υπηρεσία δεν φέρει την υποχρέωση της επανέκδοσή τους . Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνετε γρήγορο και ανέξοδο τρόπο χειρισμού των καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν .

Να θυμάστε πάντα ότι το αρχείο είναι το άλφα και το ωμέγα στην λειτουργία ενός λογιστηρίου. Για το λόγο αυτό τηρήστε το και διατηρήστε το σωστά.

1. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ: Σε περίπτωση ελέγχου της επιχείρησής σας , από την οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπουργείου Οικονομικών (ΣΔΟΕ, Εφορία κλπ) , πρέπει να γνωρίζετε ποια είναι τα στοιχεία που θα σας ζητηθούν προς έλεγχο και βεβαιωθείτε ότι αυτά υπάρχουν και ότι είναι εύκολη και άμεση η προσέγγιση τους.
2. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ: Σε περίπτωση ελέγχου της επιχείρησής σας , από την οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπουργείου Εργασίας (ΙΚΑ, Επιθεώρηση Εργασίας κλπ) , πρέπει να γνωρίζεται ποια είναι τα στοιχεία που θα σας ζητηθούν προς έλεγχο και βεβαιωθείτε ότι αυτά υπάρχουν και ότι είναι εύκολη και άμεση η προσέγγιση τους.
3. ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΣΩΣΤΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΣΑΣ: Στο εμπόριο σε σχέση με την υπηρεσία τα πράγματα είναι ποιο απλά. Αγοράζοντας ένα υλικό αγαθό τις περισσότερες φορές είστε σε θέση να γνωρίζετε αν τα χρήματα που δώσατε αντιστοιχούν στην ποιότητα αυτού που αποχτήσατε. Μπορείτε να το ψηλαφίσετε , να το αγγίξετε, αλλά και να το δοκιμάσετε για να δείτε τα αποτελέσματα από την χρήση του .Ενώ στην χειρότερη των περιπτώσεων, αν αυτό δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες σας και το προβλέπει η αρχική συμφωνία που κάνατε με τον πωλητή, μπορείτε να το επιστρέψετε.

Στην υπηρεσία δεν ισχύει το ίδιο. Πρώτον γιατί η υπηρεσία δεν επιστρέφετε και δεύτερον γιατί όταν θα δείτε τα αποτελέσματα , τις περισσότερες φορές , είναι πολύ αργά για να αλλάξετε ή να διορθώσετε κάτι.

Για το λόγο αυτό, για το λογιστήριο της επιχείρησής σας επιλέξτε συνεργάτες που διαθέτουν γνώση και εμπειρία που έχουν επιστημονική κατάρτιση και υπευθυνότητα και που φυσικά διαθέτουν τα εργαλεία για να σας παραδώσουν την υπηρεσία που απαιτείτε.

Έτσι ώστε το λογιστήριο να μην είναι απλά διαχειριστής, αλλά σύμμαχός στην προσπάθειά σας για μια κερδοφόρα επιχείρηση.

ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΟΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ

Κάθε νέα επιχείρηση για να μπορέσει να επιτύχει τους στόχους τους οποίους θα θέσει, στηρίζεται κυρίως στους επόμενους πέντε βασικούς παράγοντες:

• Το σωστό επιχειρηματία
• Την κατάλληλη επιχειρηματική ιδέα
• Το ορθό επιχειρηματικό σχέδιο
• Την επαρκή χρηματοδότηση
• Την αγορά και τις συνθήκες ζήτησης.

Καταρχήν, ο όρος επιχειρηματίας παραπέμπει σε ένα άτομο που καινοτομεί ή μιμείται δημιουργικά, συντονίζει τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που γίνονται στην επιχείρησή του, παίρνει τις κρίσιμες αποφάσεις και αξιοποιεί και δημιουργεί με τις ειδικές γνώσεις που διαθέτει, κάθε ευκαιρία κέρδους στην αγορά. Ο όρος συνήθως χρησιμοποιείται για ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων, από το μικρό επιχειρηματία της γειτονιάς μέχρι τον ιδιοκτήτη μιας πολύ μεγάλης επιχείρησης.

Βασικό σημείο εκκίνησης για την απόφαση δημιουργίας μιας επιχείρησης είναι αυτή να αποτελεί μία συνειδητή απόφαση του μελλοντικού επιχειρηματία και να μην έχει επιβληθεί από άλλους παράγοντες, όπως είναι η ανεργία, η εργοδοσία, το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον κ.α. Εξάλλου, πρωταρχικό μέλημα του μελλοντικού επιχειρηματία θα πρέπει να αποτελέσει η κατά το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένη εικόνα του εαυτού του, που μπορεί να παραχθεί μέσα από μία διαδικασία αυτογνωσίας, όπου θα παρέχονται στοιχεία για τις ικανότητές του, όπως επίσης και για τις δυνατότητες βελτίωσής τους. Άλλωστε, η ανάπτυξη μιας επιχείρησης απαιτεί πρώτα από όλα προσωπική ανάπτυξη και αυτό-ολοκλήρωση του επιχειρηματία.

Είναι, λοιπόν, προφανές πως το κλειδί της επιτυχίας μιας επιχείρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το προφίλ του επιχειρηματία, συνεπώς ο υποψήφιος

επιχειρηματίας θα πρέπει, πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, να αξιολογήσει τις δεξιότητες του και έπειτα τη βιωσιμότητα της επιχειρηματικής του ιδέας.

Η ανάληψη προσωπικής ευθύνης και η διαχείριση των πιθανών κινδύνων, η εφαρμογή καινοτομιών και η πρόβλεψη μελλοντικών ευκαιριών θα πρέπει να εκτελούνται συνδυαστικά από τον υποψήφιο επιχειρηματία και να αποτελούν βασικά του γνωρίσματα. Επίσης, η προσαρμοστικότητα στο ανταγωνιστικό περιβάλλον αποτελεί χρυσό κανόνα της επιτυχίας και επιπλέον η συνεργασία (teamwork), τόσο εντός της εταιρίας του όσο και εκτός αυτής (με τους πελάτες, τους υπαλλήλους του, την Τράπεζα του, το Επιμελητήριο στο οποίο ανήκει, την Επαγγελματική του Ομοσπονδία / Ένωση κ.ο.κ.) οδηγεί σχεδόν πάντα σε θετικά αποτελέσματα.

Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου επιχειρηματία, ποιες οι δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας επιχειρηματίας, ποιες είναι οι απαιτήσεις του επαγγέλματος, ποια τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει για μια αρχικά σωστή πορεία καθώς και ποια ερωτήματα θα πρέπει να θέσει στον εαυτό του ως προς την επιχειρηματική του ιδέα.

Ø  Τα χαρακτηριστικά του πετυχημένου επιχειρηματία

Εδώ αναφέρονται πιο αναλυτικά τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διαθέτει ένας επιχειρηματίας για να θεωρείται επιτυχημένος:

§  Εργατικότητα:

• Ενεργητικότητα, Δράση, Σκληρή δουλειά
• Ανυπαρξία ελεύθερου χρόνου και καθορισμένου ωραρίου εργασίας
• Θυσίες υπέρ της δουλειάς και εις βάρος της οικογένειας και των φίλων.

§  Πρωτοβουλία:

• Αποφασιστικότητα, τόλμη, ανεξαρτησία
• Ανάληψη ρίσκου (ανάληψη μέτριου κινδύνου)
• Σχεδιασμός –Δημιουργικότητα –Καινοτομία.

§  Οργανωτικότητα στη:

• Δομή της Επιχείρησης, τμηματοποίηση

• Σχεδιασμό της εργασίας
• Αντιμετώπιση μπερδεμένων καταστάσεων
• Άψογη τήρηση αρχείων, φακέλων, Οικονομικών κ.α.
• Διεκπεραίωση (εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία)
• Προγραμματισμό και Υπευθυνότητα.

§  Διορατικότητα,    Ικανότητα    Ρεαλιστικού    Προγραμματισμού,    Καλής Κρίσης:

• Ευελιξία, κλιμάκωση εναλλακτικών λύσεων και διαφοροποίηση εφαρμογών.
• Εντοπισμός ευκαιριών κέρδους
• Διορατικότητα για το πώς και πότε θα δράσει.

§  Προσαρμοστικότητα (Αυτοπεριορισμός, συσπείρωση, υπομονή, ανοχή στις μεταβολές και αντοχή στις δυσκολίες)

• Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας και του στρες
• Βήματα δράσης μικρά, σταθερά αλλά και αποτελεσματικά
• Υπομονή για την αποδοτικότητα, την ενδεχόμενη απειρία των εργαζομένων μέχρι να αποκτήσουν την απαιτούμενη εμπειρία
• Μάθηση και μέσα από την αποτυχία.

Ø  Το προφίλ του καλού επιχειρηματία

Πέρα από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του χαρακτήρα που θα πρέπει να διαθέτει ένας υποψήφιος επιχειρηματίας, είναι εξίσου σημαντικό να διαθέτει και κάποιες ικανότητες – δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν στην επιχειρηματική του πορεία. Παρακάτω αναλύονται αυτές οι ικανότητες.

§  Διοικητικές ικανότητες:

• Δεξιότητα στο στήσιμο και βιωσιμότητα μιας επιχείρησης, με περιορισμένους πόρους
• Δεξιότητα στο σχεδιασμό των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων των εργαζομένων και γενικότερα ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των ανθρώπινων πόρων

• Δεξιότητα επίβλεψης και διαχείρισης όλων των λειτουργιών και των τμημάτων της επιχείρησης με αμεσότητα.
• Ανταγωνιστικότητα (ή ανταγωνιστική ικανότητα):
• Χρήση Υψηλής Τεχνολογίας
• Το know how του προϊόντος /προσφερόμενων υπηρεσιών
• Γενική γνώση της επιχείρησης και του τι γίνεται σε κάθε τμήμα
• Γνώση της αγοράς και των ανταγωνιστών
• Τεχνικές ανταγωνιστικότητας ώστε να αυξηθεί ο κύκλος εργασιών (να αποκτηθεί το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά )
• Τιμολογιακή πολιτική, επάρκεια, ποικιλίας προϊόντων, πολιτική ποιότητας και, προώθησης προϊόντων
• Το «image» του επιχειρηματία (εμφάνιση, τρόποι, συμπεριφορά):
• Καλοβαλμένος / η
• Ολοκληρωμένη προσωπικότητα
• Υπεύθυνος /η
• Ειλικρινής
• Έντιμος /η
• Με Αυτοπεποίθηση
• Πειστικός
• Ικανότητα καλής επικοινωνίας για την αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης (χειρισμός πολυποίκιλων διαπροσωπικών σχέσεων):
• Να κάνει καλές δημόσιες σχέσεις
• Να τα πηγαίνει καλά με όλους
• Να εκφράζει ξεκάθαρα αυτό που θέλει
• Να είναι πειστικός
• Να σέβεται σημαντικές αξίες όπως είναι η αξιοπιστία, η εμπιστοσύνη, η ειλικρίνεια, η αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα και κυρίως στις συναλλαγές με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς συνεργάτες /πελάτες
• Να κατανέμει τη σκέψη, το χρόνο και την ενέργειά του στους
• Εργαζόμενους, Καταναλωτές, Προμηθευτές, Συνεταίρους, Μετόχους

• Ποιότητα προϊόντος / υπηρεσιών, Αποθήκη και καταγραφή εμπορευμάτων, Λογιστήριο, αρχεία κ.λπ., Προϊόντα, σωστή προώθησή τους (marketing)

§  Ηγετικές προδιαγραφές:

• Τόλμη και αποφασιστικότητα
• Επιμονή
• Αυτοπεποίθηση
• Αυτοσεβασμός
• Αποτελεσματικότητα

Ø  Οι απαιτήσεις του «επιχειρείν»

Για να μπορέσει ο επιχειρηματίας να επιτύχει στην επιχειρηματική του πρωτοβουλία, απαιτείται:

• Να τηρεί έναν Κώδικα Επιχειρησιακής Ηθικής
• Να διαθέτει Καταναλωτική πίστη
• Να βρίσκεται πολύ κοντά στον πελάτη και να σκέπτεται:
• Τι παραπάνω μπορεί να κάνεις
• Τις πιθανές Καινοτομίες για αυτόν
• Τις κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες του πελάτη (επάρκεια, ποικιλία, επώνυμα προϊόντα, περιβάλλον)
• Τις οικονομικές απαιτήσεις του (ο πελάτης απαιτεί να ανταλλάσσει τα χρήματά του με προϊόντα / υπηρεσίες που αξίζουν ποιοτικά τόσο, όσο πληρώνει για αυτά/αυτές)
• Την Πολιτική Ανταγωνιστικών Τιμών
• Τη Διαφήμιση και Προβολή της επιχείρησης και των προϊόντων για ενημέρωση του πελάτη
• Την παροχή Εμπιστοσύνης και Ασφάλειας προς τους καταναλωτές για αυτό που αγοράζουν
• Τη    δημιουργία    κατάλληλων    υποδομών    στο    χώρο    όπου    κινείται    το καταναλωτικό κοινό (μικρά παιδιά, παιδιά με αναπηρίες, γενικά ανάπηροι και

ηλικιωμένοι) για την καλύτερη πρόσβαση και κίνηση μέσα στους χώρους της επιχείρησης

• Το Σεβασμό του Νομοθετικού Πλαισίου (άδειες, καταβολή φόρων κλπ) και των Κανονισμών.

Ø  Τα πρώτα βήματα για την επιχειρηματική δραστηριότητα

Τα πρώτα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο υποψήφιος επιχειρηματίας προκειμένου να προσδιορίσει με σαφήνεια βασικές παραμέτρους της σχεδιαζόμενης επιχειρηματικής του δραστηριότητας, είναι τα εξής:

• το προσωπικό του όραμα ,
  • τις προσωπικές του αξίες και τις ατομικές του ανάγκες,
  • την ιδανική δουλειά ,
  • το αντικείμενο εργασιών της επιχείρησής του και τις απαιτήσεις του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, στο οποίο σκοπεύει να απασχοληθεί,
  • τα δυνατά και αδύνατα σημεία του,
  • τις δυνατότητες δικτύωσης,
  • την επιλογή του κατάλληλου χρόνου (timing),
  • την οικονομική του κατάσταση,
  • την ανάπτυξη της επιχειρηματικής ιδέας,
  • την ανάδραση από τρίτους, τη δέσμευση,
  • την αφιέρωση χρόνου προκειμένου:
• Να εξερευνήσει και να αξιολογήσει τους επιχειρηματικούς και προσωπικούς του στόχους.
• Να αντλήσει, όσο το δυνατό, πιο χρήσιμες πληροφορίες, και συμβουλές από διάφορες πηγές ενημέρωσης,
• Να σχεδιάσει και να καταστρώσει ένα κατανοητό και συγκροτημένο πλάνο, το οποίο θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για να πραγματοποιήσει σταδιακό τους στόχους αυτούς.

Ø  Η αρχική αξιολόγηση της επιχειρηματικής ιδέας του υποψήφιου επιχειρηματία

Εφόσον ο υποψήφιος επιχειρηματίας αξιολογήσει θετικά τον εαυτό του σχετικά με τις δεξιότητες του, το επόμενο βήμα είναι να αξιολογηθεί η επιχειρηματική ιδέα ως προς την εφικτότητα και τη βιωσιμότητα. Οι αποτυχίες των νέων επιχειρήσεων πολλές φορές οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχει εκτιμηθεί σωστά η βιωσιμότητα τους. Ένας τρόπος αξιολόγησης μπορεί να βασιστεί στα παρακάτω ερωτήματα:

• Το προϊόν ή η υπηρεσία, ικανοποιεί τις ανάγκες των δυνητικών καταναλωτών ή απλά την επιθυμία του επιχειρηματία;
• Το προϊόν ή η υπηρεσία έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού;
• Η ποιότητα του προϊόντος μπορεί να διατηρηθεί σε επίπεδο που θα επηρεάσει τους καταναλωτές να το αγοράσουν ξανά;
• Υπάρχουν καταναλωτές που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την παρουσία ενός επιπλέον ανταγωνιστή για το προϊόν ή υπηρεσία;
• Το προϊόν ή η υπηρεσία είναι συμβατό με τις υφιστάμενες καταναλωτικές συνήθειες των δυνητικών καταναλωτών;
• Τα πλεονεκτήματα του προϊόντος ή της υπηρεσίας έχουν σωστά μεταφερθεί στους καταναλωτές;
• Η τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι μέσα στα όρια που μπορεί να πληρώσει ο καταναλωτής;
• Οι προβλεπόμενες πωλήσεις είναι επαρκείς ώστε να δημιουργήσουν κέρδος  σε σχετικά μικρό χρόνο;
• Μπορεί    η    επιχείρηση    να    καλύψει    περιόδους    μεγάλης    ζήτησης,    αν προβλέπονται;

QUIZ: Κρύβετε έναν επιχειρηματία μέσα σας;

(Πηγή: Περιοδικό businessYouth)

(Πηγή: Περιοδικό businessYouth)
Πολλές φορές αναρωτιόσαστε αν θα ήσασταν κατάλληλοι για να
δημιουργήσετε τη δική σας επιχείρηση ή όχι. Βέβαια κανένας δεν γεννήθηκε
επιχειρηματίας, αλλά σίγουρα η αντίληψη και η ιδιοσυγκρασία κάποιων ανθρώπων
είναι πιο κοντά στην ιδέα της επιχειρηματικότητας από ότι άλλων.
Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε την
επιχειρηματική σας φύση.
Σε κάθε ερώτηση σημειώστε με σταυρό αυτό που σας εκφράζει περισσότερο:

1. Αν στα γενέθλιά σας ξαφνικά λαμβάνατε ως δώρο χρήματα από όλους
   τους συγγενείς σας, και αυτά αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσό, τι θα
   κάνατε με αυτό το ποσό;
   (α) θα κατέθετα τα χρήματα στην τράπεζα ή θα τα έβαζα στον κουμπαρά μου για άλλες
   δύσκολες ώρες
   (β) θα έκανα ένα πλάνο προκειμένου να δω πώς θα μπορούσα να μαζέψω χρήματα για
   να αγοράσω έναν καινούριο Η/Υ
   ή να παρακολουθήσω σεμινάρια γλώσσας σε summer camp
   ή άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες
   (γ) θα προέβαινα στην αγορά χρήσιμων για την εξέλιξη μου πραγμάτων
2. Αν επιθυμούσατε να παρακολουθήσετε ένα summer camp και οι
   γονείς σας δεν είχαν τη δυνατότητα να το χρηματοδοτήσουν, πώς θα
   βρίσκατε κεφάλαια γι αυτό.
   (α) Από κεφάλαιο που συγκέντρωσα από το χαρτζιλίκι μου ή θα προσπαθούσα να βρω
   δουλειά , και συμπληρωματικά δάνειο από παππούδες και γιαγιάδες
   (β) Θα ζητούσα από τους υπόλοιπους συγγενείς (παππούδες και γιαγιάδες), πλην των
   γονέων που αδυνατούν να μου δώσουν λεφτά
   (γ) Δεν θα το έκανα, θα ξεχνούσα την ιδέα

3. Αν είχατε μια επιχειρηματική ιδέα θα σας επηρέαζε η γνώμη των
   οικείων σας για να την υλοποιήσετε;
   (α) Ναι, θα ακολουθούσα την άποψή τους
   (β) Ναι, θα λάβαινα υπόψη μου την άποψή τους, αλλά θα αποφάσιζα ζυγίζοντας ξανά
   τα δεδομένα
   (γ) Όχι, δεν θα υπολόγιζα τη γνώμη τους και θα έκανα αυτό που αποφάσισα εξαρχής
4. Πώς θα προχωρούσατε στην υλοποίηση της ιδέας σας;
   (α) Θα έκανα ότι έχω σκεφτεί
   (β) Θα πήγαινα σε κάποιο επαγγελματία για να συντάξω ένα Επιχειρηματικό Σχέδιο
   Δράσης ή θα συνέτασσα ένα μόνος
   (γ) Θα ρωτούσα έναν επαγγελματία που υλοποίησε παρόμοια ιδέα
5. Όταν κάνετε κάποιο λάθος στο σχολείο ή πηγαίνετε αδιάβαστοι,
   τότε….
   (α) Προσπαθείτε να αποποιηθείτε την ευθύνη
   (β) Αναλαμβάνετε την ευθύνη, βρίσκοντας δικαιολογίες για τις πράξεις σας
   (γ) Αναλαμβάνετε την πλήρη ευθύνη για την υπάρχουσα κατάσταση
6. Σας αρέσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες;
   (α) Η πολύ δουλειά τρώει τον αφέντη
   (β) Τρέχω από δραστηριότητα σε δραστηριότητα, χωρίς να αφήνω ανεκμετάλλευτο
   χρόνο
   (γ) Αν είναι απαραίτητες δραστηριότητες για το μέλλον μου ξοδεύω χρόνο
7. Όταν απαιτούνται σκληρές και δύσκολες αποφάσεις σε ότι αφορά τις
   σχέσεις με τους φίλους σου….
   (α) Τις παίρνω άμεσα
   (β) Τις παίρνω αφού τα σκεφτώ όλα δυο φορές
   (γ) Μετακυλύω την ευθύνη αλλού

8. Επικοινωνείτε εύκολα με τους ανθρώπους, έχετε πολλές παρέες;
   (α) Είμαι επικοινωνιακός /ή
   (β) Είμαι υπερκοινωνικός και κάνω με όλους παρέα
   (γ) Με ενοχλούν οι πολλοί άνθρωποι
9. Στις κοινωνικές σχέσεις σας….
   (α) Ξεχωρίζετε, όλοι σας θυμούνται
   (β) Είστε διαφορετικός για να κεντρίσετε το ενδιαφέρον των γύρω σας
   (γ) Δεν σας θυμάται μετά τη γνωριμία κανείς
10. Όταν έχετε απέναντι σας ένα συνομιλητή
    (α) Προσπαθείτε να μάθετε όσα περισσότερα γίνεται γιαυτόν
    (β) Μόλις τελειώσετε τη συνάντηση σπεύδετε να μάθετε από άλλους πληροφορίες για τη
    νέα σας παρέα
    (γ) Αρκείστε σε ότι σας λέει ο νέος φίλος σας

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ   (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜ/ΤΑ)

 Για την ίδρυση μιας επιχείρησης (ανεξαρτήτου μορφής και νομικής υπόστασης) είναι απαραίτητα τα παρακάτω βήματα:

ü ΒΗΜΑ 1ο: Πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, είναι απαραίτητο να είναι γνωστός και εξασφαλισμένος ο χώρος εγκατάστασης της επιχείρησης.

ü ΒΗΜΑ 2ο: Οι επιχειρηματίες πρέπει να αποφασίσουν τη νομική μορφή της επιχείρησης:

• Για τα Φυσικά Πρόσωπα (Ατομικές επιχειρήσεις) δεν απαιτούνται ιδιαίτερες νομικές διαδικασίες ίδρυσης.

• Για τα Νομικά Πρόσωπα (Επιχειρήσεις) απαιτούνται νομικές διαδικασίες και ενέργειες όπως: o Συμβουλή ειδικού νομικού ή/ και οικονομικού-επιχειρησιακού συμβούλου.

o Κατάθεση του καταστατικού της εταιρείας (Ο.Ε., Ε.Ε., Συνεταιρισμοί) στο Πρωτοδικείο.

v Οι Ε.Π.Ε. υποχρεούνται σε διαδικασίες δημοσιοποίησης του καταστατικού τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ή/ και σε τοπικό τύπο.

v Οι Α.Ε. υποχρεούνται να υποβάλλουν το καταστατικό τους στον κατά τόπους Νομάρχη ή στην Διεύθυνση Εμπορίου και Ανωνύμων Εταιρειών των Νομαρχιών. Από εκεί εκδίδεται απόφαση σύστασης, γίνεται εγγραφή στα μητρώα Α.Ε., και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως περίληψη του καταστατικού.

ΒΗΜΑ 3ο: Για τις περισσότερες περιπτώσεις ίδρυσης επιχείρησης είναι υποχρεωτική η εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο (Ν.2081/92) (τα κατά τόπους Βιοτεχνικά, Εμπορικά-Βιομηχανικά και Επαγγελματικά Επιμελητήρια).

Στο Επιμελητήριο γίνεται αναγγελία έναρξης, προεγγραφή και εκδίδεται βεβαίωση δικαιώματος χρήσης επωνυμίας και κατοχύρωσης διακριτικού τίτλου της επιχείρησης. Επίσης, το Επιμελητήριο είναι αυτό που ενημερώνει για τις απαραίτητες για την ίδρυση ενέργειες.

Οριστική εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο γίνεται: για τις Ατομικές Επιχειρήσεις εντός 2 μηνών από την έναρξη των εργασιών (δήλωση έναρξης εργασιών στην ΔΟΥ) και για τα Νομικά Πρόσωπα εντός 2 μηνών από την σύστασή τους (δημοσίευση του καταστατικού τους).

BHMA 4ο: Η εγγραφή στον Ασφαλιστικό Φορέα γίνεται κατά κανόνα υποχρεωτικά (Ν2084/92) για τα φυσικά πρόσωπα και τους εταίρους – μέλη των νομικών προσώπων, άνω των 18 ετών.

Οι φορείς των ΜΜΕ εγγράφονται συνήθως στο κατά τόπους Ταμείο Επαγγελματιών Βιοτεχνών Ελλάδας (TΕΒΕ), το Ταμείο Εμπόρων (TΑΕ) και σε ειδικές περιπτώσεις σε άλλα ταμεία (TΣΜΕΔΕ, TΣΑY, ΙΚΑ κ.λπ.). Πληροφορίες δίδονται από τον οικείο ασφαλιστικό φορέα για την αίτηση εγγραφής και τα συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά.

ü BHMA 5ο: Για τις περισσότερες επιχειρήσεις που θα ασκήσουν μεταποιητική δραστηριότητα είναι υποχρεωτική η έκδοση Άδειας Εγκατάστασης και στη συνέχεια Άδειας Λειτουργίας (βάσει του Ν. 3325/2004). Οι Διευθύνσεις Βιομηχανίας των κατά τόπους Νομαρχιών είναι αρμόδιες για την πληροφόρηση των υπόχρεων ή μη κατηγοριών και για την έκδοση των αδειών.

Η Άδεια Εγκατάστασης εκδίδεται για το χρονικό διάστημα που διαρκούν οι εργασίες εγκατάστασης της επιχείρησης (2-6 μήνες ή 2 χρόνια όταν υπάρχουν κτιριακά).

Η Άδεια Λειτουργίας εκδίδεται μετά την ολοκλήρωση των εργασιών εγκατάστασης, αντικαθιστά την Άδεια Εγκατάστασης και η διάρκειά της είναι αορίστου χρόνου.

ü BHMA 6ο: Ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών υποχρεούνται να έχουν Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος προκειμένου να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά. Παρομοίως, ορισμένες επιχειρήσεις και επαγγελματικές δραστηριότητες υποχρεούνται σε έκδοση Ειδικής Άδειας Λειτουργίας (ανεξάρτητα από την Άδεια Λειτουργίας της προηγούμενης παραγράφου).

• Παραδείγματα επαγγελματιών που υποχρεούνται να έχουν Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος είναι: o Επαγγέλματα σχετικά με ηλεκτρικές συσκευές και εγκαταστάσεις, αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, αεροσκάφη.

o Υδραυλικά, κλιματιστικά, ηλιακοί θερμοσίφωνες.

o Κουρείς-κομμωτές, οπτικά είδη, οδοντοτεχνίτες.

o Μηχανουργεία * επισκευές μηχανών.

o Εγκαταστάσεις τηλεπικοινωνιακών κέντρων.

o Επαγγέλματα τουριστικά, υπηρεσίες μεταφορών, περιπτώσεις λιανικού εμπορίου.

o Άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες.

• Παραδείγματα επαγγελματικών δραστηριοτήτων που υποχρεούνται να έχουν

Ειδική Άδεια Λειτουργίας είναι: o Αυτές που έχουν αντικείμενο σχετικό με τρόφιμα, ποτά, φάρμακα, χημικά, λιπάσματα, ιατρική (μηχανήματα κ.λπ.), οπτικά.

o Αυτές που έχουν αντικείμενο σχετικό με τον άνθρωπο γενικότερα (κουρεία κ.λπ.), με όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικά, με τον τουρισμό.

o Ορισμένες εμπορικές δραστηριότητες

o Λοιπές.

Η πλειοψηφία των Αδειών Ασκήσεως Επαγγέλματος και των Ειδικών Αδειών Λειτουργίας εκδίδονται από τις αρμόδιες για την δραστηριότητα Διευθύνσεις των κατά τόπους Νομαρχιών (Δ/νσεις Βιομηχανίας, Υγιεινής, Μεταφορών κ.λπ) ή/και από αρχές όπως Αστυνομία (όπλα), ΕΟT (τουρισμός), Δ/νση Εμπορίου Υπουργείου Ανάπτυξης κ.λπ.

ü ΒΗΜΑ 7ο: Υποχρεωτική για τους επαγγελματίες είναι επίσης η δήλωση έναρξης επιτηδεύματος, η έκδοση αριθμού φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) καθώς και η θεώρηση βιβλίων και στοιχείων. Αμέσως παρακάτω αναλύονται οι λεπτομέρειες για την καθεμία από αυτές τις ενέργειες.

• Κάθε υποψήφιος επιτηδευματίας υποβάλλει στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (ΔΟΥ) κατ’ αρχήν το έντυπο Μ5 “Δήλωση υπό ίδρυση Επιχείρησης. Έπειτα, υποβάλλεται το έντυπο Μ2 “Δήλωση έναρξης/ μεταβολής εργασιών Φυσικού Προσώπου” από τα Φυσικά Πρόσωπα ή το έντυπο Μ3 “Δήλωση έναρξης/ μεταβολής εργασιών Μη Φυσικού Προσώπου” από τα Νομικά Πρόσωπα. Σειρά άλλων δηλώσεων και δικαιολογητικών απαιτείται να συνυποβληθούν με την Δήλωση έναρξης εργασιών, για τα οποία είναι αρμόδια να ενημερώσει η ΔΟΥ του τόπου όπου εδρεύει η επιχείρηση.

• Υποχρεωτικά εκδίδεται ΑΦΜ για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που διενεργεί πράξεις φορολογικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα. Κατά κανόνα ΑΦΜ αποδίδεται ήδη στις υπό ίδρυση επιχειρήσεις από τα Γραφεία Μητρώου των κατά τόπους ΔΟΥ. Ο ίδιος ΑΦΜ ισχύει και μετά την Δήλωση έναρξης εργασιών και δεν αλλάζει ανεξάρτητα από μεταβολές στην νομική μορφή, στον ιδρυτή, στην επωνυμία κ.λπ. Η οικεία ΔΟΥ πληροφορεί για τις λεπτομέρειες και για τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.

• Οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες υποχρεούνται να χρησιμοποιούν ορισμένα θεωρημένα Βιβλία και Στοιχεία, που ορίζονται από τον Κώδικα Φορολογικών Βιβλίων και Στοιχείων, ανάλογα με την νομική μορφή, το είδος της δραστηριότητας, την κατηγορία τήρησης Βιβλίων κ.λπ. Η θεώρηση γίνεται από την ΔΟΥ της έδρας της επιχείρησης, εκτός των Α.Ε. που υπάγονται σε  ΔΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ-

ΔΟΥ ΦΑΒΕ και ΦΑΕΕ. Η οικεία ΔΟΥ ενημερώνει για την κατηγορία Βιβλίων, για τα είδη Βιβλίων και Στοιχείων που πρέπει να τηρούνται θεωρημένα και για τον χρόνο και τα δικαιολογητικά της θεώρησης.

ü ΒΗΜΑ 8ο: Ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει Δήλωση και Κάρτα Πρόσληψης για κάθε εργαζόμενο που προσλαμβάνει στο κατάστημα του Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) του τόπου όπου εδρεύει η επιχείρηση. Στην συνέχεια, ο εργοδότης υποβάλλει Κατάσταση προσωπικού και ωρών εργασίας στα κατά τόπους γραφεία της Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Τέλος, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να παρουσιαστεί (ως εργοδότης) και να δηλώσει τους εργαζόμενους στον ασφαλιστικό τους φορέα, που κατά κανόνα είναι το κατά τόπους Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ).

ü ΒΗΜΑ 9ο: Ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαίτερες δραστηριότητες μιας επιχείρησης ή επαγγελματικής δραστηριότητας, μπορεί να απαιτούνται και άλλες κατά περίπτωση, ενέργειες κατά την διαδικασία της ίδρυσής της. Για παράδειγμα:

• Μια επιχείρηση μπορεί να ζητήσει κατοχύρωση Εμπορικού σήματος (Ν. 2239/94). Αρμόδιο είναι το Υπ. Αν. Δ/νση Εμπορίου. • Για την παραγωγή.

• Για την εμπορία ορισμένων προϊόντων είναι απαραίτητο το σήμα καταλληλότητας CΕ. Αρμόδιοι φορείς υπάρχουν πολλοί κατά περίπτωση, μεταξύ των οποίων η Δ/νση Πολιτικής Ποιότητας της Γεν. Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης.

• Η κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας ή βιομηχανικού σχεδιασμού ή πνευματικής ιδιοκτησίας επίσης μπορεί να είναι επιθυμητή. Αρμόδιοι φορείς είναι ο ΟΒΙ και ο ΟΠΙ.

• Από την διαδικασία έκδοσης Άδειας Εγκατάστασης και Λειτουργίας προκύπτει η

υποχρέωση έκδοσης διαφόρων άλλων κατά περίπτωση αδειών,  

όπως Οικοδομική (Πολεοδομία), Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Νομαρχία), Μηχανολογική μελέτη κ.λπ.

• Σημαντικές διαφοροποιήσεις και απαιτήσεις, προκειμένου να ιδρυθεί μια επιχείρηση, υπάρχουν στις περιπτώσεις επιχειρηματικής-επαγγελματικής δραστηριοποίησης στην Ελλάδα αλλοδαπών φυσικών ή νομικών προσώπων. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν και μεταξύ υπηκόων χωρών-μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών. Σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να ζητηθεί πρόσθετη ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς (Υπουργείο Οικονομικών: Δ/νσεις Μητρώου, Κώδικα Βιβλίων-Στοιχείων, ΦΠΑ, Tελωνειακών κ.λπ).

ΟΔΗΓΟΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Με τον N. 3853/2010 προβλέπεται η λειτουργία των «Υπηρεσιών Μιας
Στάσης» για τη σύσταση των εταιρειών, η οποία αλλάζει και διευκολύνει τη γνωστή
ως τώρα διαδικασία σύστασης των εταιρειών.
Παρακάτω αναφέρεται πώς διαμορφώνονται οι «Υπηρεσίες Μιας Στάσης»:
α) Για τις προσωπικές εταιρείες (O.E.- E.E.) που συστήνονται με ιδιωτικό
έγγραφο, οι «Υπηρεσίες Μιας Στάσης» παρέχονται από τις Υπηρεσίες του Γ.E.MH.1
(Γενικό Εμπορικό Μητρώο) στα Επιμελητήρια, καθώς και από τα Κέντρα
Εξυπηρέτησης Πολιτών (K.E.Π.), τα οποία έχουν και τη σχετική πιστοποίηση. Όπως
και στις E.Π.E., το Γ.E.MH. ενημερώνει και τη Γραμματεία του αρμόδιου
Πρωτοδικείου.
β) Για τις Ανώνυμες Εταιρείες (A.E.) και τις Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης
(E.Π.E.), καθώς και για τις προσωπικές εταιρείες που συντάσσουν συμβολαιογραφικό
έγγραφο, τις «Υπηρεσίες Μιας Στάσης» παρέχει ο συμβολαιογράφος που συντάσσει
το συμβολαιογραφικό έγγραφο σύστασης.
Πιο αναλυτικά για τις Α.Ε. και Ε.Π.Ε.:
Α) Η σύσταση της Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε.), κατά πρόβλεψη του άρθρου 4
§ 1 του K.N. 2190/1920, γινόταν ανέκαθεν με συμβολαιογραφική πράξη. H
συστατική πράξη της A.E. υποβαλλόταν στην αρμόδια Υπηρεσία Εμπορίου της

(1 Το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.E.MH.) θεσπίσθηκε με το N. 3419/2005 και σ’ αυτό θα
καταγράφονται όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα (μεταξύ των οποίων και οι κάθε είδους εταιρείες)
που ασκούν εμπορικές δραστηριότητες. Από την έναρξη λειτουργίας του Γ.E.MH., όλες οι
συστηνόμενες εταιρείες καταχωρίζονται σ’ αυτό και λαμβάνουν αποκλειστικά αριθμό μητρώου
Γ.E.MH.)

οικείας Νομαρχίας για έλεγχο, έγκριση και καταχώριση στο Μητρώο Ανωνύμων
Εταιρειών, παίρνοντας τον αντίστοιχο αριθμό μητρώου (APMAE).
Στο εξής, η σύσταση της ανώνυμης εταιρείας θα γίνεται και πάλι με
συμβολαιογραφικό έγγραφο, αλλά ο συμβολαιογράφος, ο οποίος θα λειτουργεί ως
«Υπηρεσία Μιας Στάσης», πρέπει να διενεργήσει όλες τις διαδικασίες σύστασης και
δημοσίευσης μέχρι και τη λήψη Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (A.Φ.M.) από την
αρμόδια Δ.O.Y.

1. H σύσταση της Α.Ε. με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο μέχρι τρία εκατομμύρια
   (3.000.000) ευρώ θα γίνεται ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος ενεργώντας ως
   «Υπηρεσία Μιας Στάσης» θα διεκπεραιώνει και όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται
   μέχρι τη λήψη A.Φ.M. της συσταθείσας εταιρείας από την αρμόδια Δ.O.Y. Στη
   σύσταση αυτών των εταιρειών δεν αναμιγνύεται η Υπηρεσία Εμπορίου, που
   παρακολουθεί τη λειτουργία των ανωνύμων εταιρειών, η οποία μέχρι 31/12/2010
   υπαγόταν στη Νομαρχία και τώρα έχει ενταχθεί στις Περιφέρειες, ως Υπηρεσία της
   Διεύθυνσης Ανάπτυξης.
2. H σύσταση Α.Ε. με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο άνω των 3.000.000 ευρώ,
   καθώς και κάθε άλλη ανώνυμη εταιρεία, που προέρχεται από μετασχηματισμό
   (μετατροπή, συγχώνευση, διάσπαση, απόσπαση κλάδου), θα ακολουθεί την παλαιά
   διαδικασία ελέγχου και έγκρισης από την αρμόδια Διεύθυνση Ανάπτυξης της οικείας
   Περιφέρειας2
   .
   2 Αρμοδιότητες Διεύθυνσης Ανάπτυξης (Τμήμα Εμπορίου) Περιφέρειας:
   Σε όλες τις περιπτώσεις σύστασης Ανώνυμης Εταιρείας και ανεξαρτήτως του τρόπου σύστασης αυτής,
   στην αρμόδια Υπηρεσία Ανάπτυξης της Περιφέρειας θα σχηματίζεται φάκελος της ανώνυμης
   εταιρείας και θα παρακολουθούνται και θα ελέγχονται από την εν λόγω Υπηρεσία όλες οι πράξεις και
   τα στοιχεία που υποβάλλονται σε δημοσιότητα, όπως αυτά απαριθμούνται στα άρθρα 7α και 7β του
   K.N. 2190/1920. Το ίδιο ισχύει και για τις υπάρχουσες ανώνυμες εταιρείες. Συνεπώς, οι αποφάσεις
   των γενικών συνελεύσεων που εγκρίνουν τις οικονομικές καταστάσεις ή αυξήσεις του μετοχικού
   κεφαλαίου ή άλλες τροποποιήσεις του καταστατικού, εκλέγουν νέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου
   και όλες οι πράξεις και τα στοιχεία που υπόκεινται στη δημοσιότητα και απαριθμούνται στο άρθρο 7α
   του K.N. 2190/1920, θα συνεχίσουν να διεκπεραιώνονται κατά την παλαιά διαδικασία.
   
   Β) H σύσταση της Ε.Π.Ε. και όλες οι τροποποιήσεις του καταστατικού αυτής
   γίνονται ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος ενεργεί ως «Υπηρεσία Μιας Στάσης»,
   ακολουθώντας διαδικασία ανάλογη με την περιγραφόμενη ανωτέρω για τη σύσταση
   ανώνυμης εταιρείας. H καταχώριση του συστατικού συμβολαιογραφικού εγγράφου
   (καταστατικού) της E.Π.E. θα γίνεται στην αρμόδια Υπηρεσία του Γ.E.MH., καθώς
   και των πράξεων τροποποίησης του καταστατικού της. H Υπηρεσία του Γ.E.MH.,
   μέχρι την πλήρη λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος αυτού, θα ενημερώνει
   σχετικά και τα κατά τόπους αρμόδια Πρωτοδικεία.

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ
ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Ο.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση μιας ομόρρυθμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν
τουλάχιστον δύο μέρη που υποχρεούνται αμοιβαίως στην επιδίωξη κοινού σκοπού
(άρθρο 741, Αστικού Κώδικα).
Τα ιδρυτικά μέλη της ομόρρυθμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά
πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο)
έτος της ηλικίας τους.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

• Η ομόρρυθμη εταιρεία δεν χρειάζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την
  κατάρτισή της, αρκεί ένα ιδιωτικό συμφωνητικό.
• Οι εταίροι της ομόρρυθμης εταιρείας ευθύνονται με ολόκληρη την περιουσία
  τους για όλες τις υποχρεώσεις της εταιρείας με την ίδια ευθύνη.
• Με τη λύση της εταιρείας δεν παύει η ευθύνη των εταίρων για τυχόν
  υπάρχοντα χρέη της εταιρείας.
  • Διαδικασία Σύστασης
• Βήμα 1ο: Προέγκριση Επωνυμίας
  Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
  εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
  Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
  τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ομόρρυθμη Εταιρεία και είναι σύμφωνη με
  τις απαιτήσεις του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι
  αποδεκτός, θα σας δοθεί βεβαίωση Προέγκρισης Επωνυμίας.
• Βήμα 2ο: Σύνταξη Καταστατικού – Ιδιωτικού Συμφωνητικού
  Στη συνέχεια πρέπει να συντάξετε το ιδιωτικό συμφωνητικό – καταστατικό της
  εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας, αλλά

επίσης προδιαγράφει και όλα τα βασικά θέματα που αφορούν στις σχέσεις των
εταίρων, στη διοίκηση της εταιρείας, σε θέματα που αφορούν στη διάρκεια ζωής της
αλλά και στη διάλυσή της. Το καταστατικό υπογράφεται από όλους τους εταίρους και
δεν χρειάζεται να συνταχθεί ή να υπογραφεί από συμβολαιογράφο.

• Βήμα 3ο: Έλεγχος Επωνυμίας
  Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Ο.Ε. προσκομίζεται στο οικείο
  Επιμελητήριο σε δύο αντίγραφα (άρθρο 7 του Ν.2081/92), το οποίο εφόσον ελέγξει
  την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το καταστατικό για τον έλεγχο του
  δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού τίτλου.
• Βήμα 4ο: Δ.Ο.Υ. έδρας
  Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
  καταβάλετε στην αντίστοιχη ΔΟΥ το Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο
  οποίος ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του εταιρικού κεφαλαίου (άρθρα 17-31,
  Ν.1676/86). Η ΔΟΥ θα θεωρήσει το καταστατικό σας και θα σας επιστραφεί επίσης
  το διπλότυπο καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.
• Βήμα 5ο: Ταμείο Νομικών
  Στη συνέχεια πρέπει να θεωρήσετε το καταστατικό στο Ταμείο Νομικών, όπου
  καταβάλετε ποσό 0,5% επί του εταιρικού κεφαλαίου.
• Βήμα 6ο: Πρωτοδικείο Έδρας
  Στο Πρωτοδικείο Έδρας καταθέτετε δύο αντίγραφα του θεωρημένου
  καταστατικού από το Επιμελητήριο, από τη Δ.Ο.Υ. κατά την καταβολή του ΦΣΚ και
  από το Ταμείο Νομικών για δημοσίευση. Η δημοσίευση αυτή αποτελεί την πράξη
  ίδρυσης-σύστασης της Ο.Ε.
• Βήμα 7ο: Επιμελητήριο
  Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας, η εταιρεία πρέπει να εγγραφεί
  στο οικείο Επιμελητήριο προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
• Βήμα 8ο: Δ.Ο.Υ. Έδρας
  Τέλος, δηλώνετε έναρξη εργασιών στη ΔΟΥ έδρας και πραγματοποιείτε τις
  απαραίτητες διαδικασίες για τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων.

 ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Ε.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση μιας ετερόρρυθμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν
τουλάχιστον δύο μέρη που υποχρεούνται αμοιβαίως στην επιδίωξη κοινού σκοπού
(άρθρο 741, Αστικού Κώδικα).
Τα ιδρυτικά μέλη της ετερόρρυθμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή
νομικά πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο
όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας τους.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

• Υφίσταται διαίρεση των εταίρων της ετερόρρυθμης εταιρείας σε δύο
  κατηγορίες: τους ομόρρυθμους και τους ετερόρρυθμους. Η ευθύνη των
  ομόρρυθμων εταίρων απέναντι στους πιστωτές της εταιρείας είναι
  αλληλέγγυα και απεριόριστη. Η ευθύνη των ετερόρρυθμων εταίρων είναι
  περιορισμένη και δεν μπορεί να υπερβεί το ποσό της εισφοράς τους στην
  εταιρεία.
• Η ετερόρρυθμη εταιρεία δεν χρειάζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την
  κατάρτισή της, αρκεί ένα ιδιωτικό συμφωνητικό.
  • Διαδικασία Σύστασης (ακριβώς ίδια με αυτήν της Ο.Ε.)
• Βήμα 1ο
  : Προέγκριση Επωνυμίας
• Βήμα 2ο
  : Σύνταξη Καταστατικού – Ιδιωτικού Συμφωνητικού
• Βήμα 3ο
  : Έλεγχος Επωνυμίας
• Βήμα 4ο
  : Δ.Ο.Υ. Έδρας
• Βήμα 5ο
  : Ταμείο Νομικών
• Βήμα 6ο
  : Πρωτοδικείο Έδρας
• Βήμα 7ο
  : Επιμελητήριο
• Βήμα 8ο
  : Δ.Ο.Υ Έδρας

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Ε.Π.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Σύμφωνα είναι εμπορική, έστω και αν ο
σκοπός αυτής δεν είναι εμπορική επιχείρηση, ωστόσο απαγορεύεται η άσκηση
ορισμένων δραστηριοτήτων (τραπεζικές, ασφαλιστικές, χρηματιστηριακές, διαχείριση
χαρτοφυλακίου αξιογράφων, διαχείριση αμοιβαίων κεφαλαίων, χρηματοδοτική
μίσθωση, πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων, προώθηση και υλοποίηση
επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας (μόνο venture capital) και αθλητικές
δραστηριότητες: άρθρο 3 του Ν.3190/1955).
Για την ίδρυση εταιρείας περιορισμένης ευθύνης απαιτείται μετοχικό
κεφάλαιο, το οποίο θα πρέπει να έχει καταβληθεί ολόκληρο κατά την υπογραφή του
Καταστατικού. Το μισό τουλάχιστον του ποσού αυτού πρέπει να είναι
καταβεβλημένο σε μετρητά. Περιορισμός ως προς το ύψος του κεφαλαίου δεν
υπάρχει.
Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης μπορεί να συστήσει και ένα μόνο πρόσωπο
ή μία ήδη ιδρυμένη ΕΠΕ να μετατραπεί σε μονοπρόσωπη (άρθρο 43α του
Ν.3190/1955). Ωστόσο, η μονοπρόσωπη ΕΠΕ είναι άκυρη, αν ο εταίρος (φυσικό ή
νομικό πρόσωπο) που τη συνέστησε είναι και μοναδικός εταίρος σε άλλη
μονοπρόσωπη ΕΠΕ, ή αν έχει συσταθεί από άλλη μονοπρόσωπη ΕΠΕ.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

• Η διαίρεση του κεφαλαίου σε «μερίδες συμμετοχής», κάθε μία εκ των οποίων
  αποτελείται από εταιρικά μερίδια.
• Συγκεκριμένοι όροι δημοσιότητας κατά την ίδρυσή της αλλά και καθ’ όλη τη
  διάρκεια της ζωής της
• Η ορισμένη διάρκειά της (αν και η παράλειψη αναγραφής της διάρκειας δεν
  αποτελεί λόγο ακυρότητας της εταιρείας)
• Η περιορισμένη ευθύνη των εταίρων
• Η λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία πλέον του μισού του όλου αριθμού των
  εταίρων, που εκπροσωπούν πλέον του μισού του όλου εταιρικού κεφαλαίου
• Η ύπαρξη δύο οργάνων, της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων και του
  διαχειριστή ή διαχειριστών.
  • Διαδικασία Σύστασης
• Βήμα 1ο
  : Σύνταξη Σχεδίου Καταστατικού
  Οι διαδικασίες σύστασης μίας Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης ξεκινούν από τη
  σύνταξη του Σχεδίου του Καταστατικού της εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το
  νομικό έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας αλλά επίσης προδιαγράφει και όλα τα

βασικά θέματα που αφορούν στις σχέσεις των μετόχων, στη διοίκηση της εταιρείας,
σε θέματα που αφορούν τη διάρκεια ζωής της αλλά και τη διάλυσή της.

• Βήμα 2ο
  : Προέγκριση Επωνυμίας
  Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
  εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
  Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
  τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ε.Π.Ε. και είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις
  του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι αποδεκτός, θα
  σας δοθεί βεβαίωση ένας αύξων αριθμός κράτησης της επωνυμίας ο οποίος ισχύει για
  2 μήνες.
• Βήμα 3ο
  : Δικηγορικός Σύλλογος
  Στη συνέχεια, και πριν προχωρήσετε στην υπογραφή του καταστατικού ενώπιον
  συμβολαιογράφου, πρέπει να καταβάλετε στο Δικηγορικό Σύλλογο γραμμάτιο
  προείσπραξης για τον συμπράττοντα δικηγόρο ο οποίος θα παρίσταται στην
  υπογραφή του καταστατικού. Η παρουσία του δικηγόρου κατά την υπογραφή του
  καταστατικού Ε.Π.Ε. είναι υποχρεωτική από το νόμο ( άρθρο 42, Ν.Δ. 3026/54).
• Βήμα 4ο
  : Συμβολαιογράφος
  Το επόμενο βήμα είναι η υπογραφή του Καταστατικού Συστάσεως της Ε.Π.Ε.,
  ενώπιον συμβολαιογράφου (άρθρο 6 παρ.1 Ν. 3190/1955).
  Στο συμβολαιογράφο πρέπει να προσκομίσετε το Σχέδιο Καταστατικού, τα ΑΦΜ
  των μετόχων και τις ταυτότητές τους και το γραμμάτιο προείσπραξης από το
  Δικηγορικό Σύλλογο.
  Το καταστατικό υπογράφεται από τα ιδρυτικά μέλη της Ε.Π.Ε. και το δικηγόρο ο
  οποίος παρίσταται. Οι ιδρυτές μπορούν να παρίστανται και να υπογράψουν όλοι
  αυτοπροσώπως ή να αντιπροσωπευθούν με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από
  άλλα πρόσωπα (συνιδρυτές ή τρίτους) που θα υπογράψουν αντί για αυτούς. Όταν
  μεταξύ των συνιδρυτών υπάρχουν και νομικά πρόσωπα, αυτά εξουσιοδοτούν, μέσω
  των αρμοδίων οργάνων τους, τα κατάλληλα φυσικά πρόσωπα (που βάσει
  καταστατικών διατάξεων, μπορούν να λάβουν τέτοια εξουσιοδότηση) για να
  παραστούν ενώπιον του συμβολαιογράφου και να υπογράψουν το καταστατικό.
• Βήμα 5ο
  : Επιμελητήριο
  Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Ε.Π.Ε. προσκομίζεται σε δύο
  αντίγραφα στο οικείο Επιμελητήριο, μαζί με τον αύξοντα αριθμό κράτησης
  επωνυμίας (αν έχετε πάρει από το Επιμελητήριο τέτοιον αριθμό), δύο χαρτόσημα και
  μία αίτηση.
  Το επιμελητήριο, εφόσον ελέγξει την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το
  καταστατικό για τον έλεγχο του δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού
  τίτλου.

Βήμα 6ο
: Δ.Ο.Υ. Έδρας
Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
καταβάλετε στην ΔΟΥ έδρας το φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο οποίος
ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, θα πληρώσετε
παράβολο δημοσίου και ΤΑΠΕΤ. Το παράβολο αυτό αφορά τη μετέπειτα δημοσίευση
της ανακοίνωσης της εταιρείας από το Εθνικό Τυπογραφείο.
Για την καταβολή του ΦΣΚ πρέπει να προσκομίσετε δύο αντίγραφα του
καταστατικού (εκ των οποίων το ένα είναι αυτό που έχει θεωρηθεί από το
Επιμελητήριο), επιταγή με το προδιαγραμμένο ποσό, δήλωση ΦΣΚ εις διπλούν.
Το καταστατικό σας θα θεωρηθεί και θα σας επιστραφεί επίσης το διπλότυπο
καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.

• Βήμα 7ο
  : Ταμείο Νομικών
  Στη συνέχεια πρέπει να θεωρήσετε το καταστατικό στο Ταμείο Νομικών, όπου
  καταβάλλεται ποσό 0,5% επί του μετοχικού κεφαλαίου.
• Βήμα 8ο
  : Πρωτοδικείο
  Μέσα σε ένα μήνα από την υπογραφή του καταστατικού της εταιρείας πρέπει να
  το καταθέσετε στο Πρωτοδικείο έδρας για την έγκριση της σύστασής της. Τα
  έγγραφα που θα καταθέσετε είναι:
  • Δύο αντίγραφα του καταστατικού θεωρημένα από την αρμόδια ΔΟΥ για την
  καταβολή του ΦΣΚ και το οικείο επιμελητήριο για την επωνυμία,
  • Παράβολο και ΤΑΠΕΤ,
  • Περίληψη καταστατικού και
  • αίτηση.
  Στη συνέχεια, εκδίδεται η απόφαση με την οποία εγκρίνεται η σύσταση της
  εταιρείας και καταχωρείται στο Μητρώο Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης.
• Βήμα 9ο
  : Εθνικό Τυπογραφείο
  Η αρμόδια αρχή που εκδίδει την απόφαση έγκρισης της σύστασης της εταιρείας,
  αποστέλλει στο Εθνικό Τυπογραφείο την ανακοίνωση για τη σύσταση της εταιρείας
  προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
• Βήμα 10ο
  : Επιμελητήριο
  Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας πρέπει να εγγραφεί η εταιρεία
  στο οικείο επιμελητήριο.
• Βήμα 11ο
  : Δ.Ο.Υ. Έδρας

Εντός δέκα ημερών από την ημερομηνία όπου εκδίδεται από την αρμόδια αρχή η
απόφαση σύστασης της εταιρείας, πρέπει να κάνετε έναρξη εργασιών στη ΔΟΥ έδρας
και να προχωρήσετε στη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων.

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
• Διαδικασία Σύστασης

• Βήμα 1ο
  : Να υπάρχει ή να εξευρεθεί ο χώρος εγκατάστασής της. Η ύπαρξη
  επαγγελματικής εγκατάστασης αποδεικνύεται είτε με συμβόλαιο ιδιοκτησίας
  ακινήτου, είτε με μισθωτήριο, είτε με παραχωρητήριο.
• Βήμα 2ο
  : Να ασφαλιστείτε στο Υποχρεωτικό Ασφαλιστικό Ταμείο, που υπάγεστε
  (ανάλογα με τη δραστηριότητα της υπό ίδρυση επιχείρησής σας, θα πρέπει να
  ασφαλισθείτε στο ΤΑΕ ή στο ΤΕΒΕ).
• Βήμα 3ο
  : Να πάρετε από το οικείο Επιμελητήριο «Βεβαίωση για το δικαίωμα
  χρήσης της Επωνυμίας και του Διακριτικού Τίτλου», που προτίθεστε να
  χρησιμοποιήσετε στην επιχείρησή σας.
• Βήμα 4ο
  : Να πάρετε «Βεβαίωση Έναρξης Δραστηριότητας» και ΑΦΜ από την
  αρμόδια Δ.Ο.Υ., στην περιφέρεια της οποίας θα εγκατασταθεί ή υπάγεται η
  επιχείρησή σας.
• Βήμα 5ο
  : Να εγγραφείτε στο οικείο Επιμελητήριο (από το οποίο έχει εκδοθεί η –
  κατά το βήμα 3 – βεβαίωση), γιατί η εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο είναι
  υποχρεωτική και πρέπει να πάρετε «Πιστοποιητικό Εγγραφής και καταβολής ή
  διακανονίσεως των ετήσιων εισφορών» (το οποίο θα χρησιμοποιήσετε στη Δ.Ο.Υ. για
  τη θεώρηση των βιβλίων και στοιχείων της Επιχείρησής σας).
• Βήμα 6ο
  : Να θεωρήσετε Βιβλία και Στοιχεία του ΚΒΣ από την αρμόδια Δ.Ο.Υ.,
  στην περιφέρεια της οποίας θα εγκατασταθεί ή υπάγεται η επιχείρησή σας.
• Βήμα 7ο
  : Να εκδοθεί «Άδεια Λειτουργίας» που απαιτείται για περιπτώσεις άσκησης
  συγκεκριμένων δραστηριοτήτων από την επιχείρησή σας.
  Δικαιολογητικά που χρειάζονται:

1. ΑΙΤΗΣΗ-ΔΗΛΩΣΗ σε έντυπο, που χορηγείται από το Τμήμα Μητρώου του
   οικείου Επιμελητηρίου, υπογεγραμμένη από τον φορέα της επιχείρησης.
2. ΒΕΒΑΙΩΣΗ που έχει εκδοθεί από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., για την επίδοση δήλωσης
   ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΟΣ (σε φωτοτυπία).
3. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ή ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΕΟΚ ή ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ
   ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (σε φωτοτυπία).
4. ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ που απαιτείται να εκδοθεί για άσκηση
   συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.

5. Η Υπηρεσία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητήσει και την Υποβολή των
   εξής δικαιολογητικών: ΜΙΣΘΩΤΗΡΙΟΥ ή άλλου δικ/κού ύπαρξης επαγγελματικής
   εγκατάστασης, ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ του ΚΒΣ

ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ (Α.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση ανώνυμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν τουλάχιστον δύο
μέρη ή (κατά την έκφραση του άρθρου 8, Κ.Ν. 2190/20) το κεφάλαιο αυτής πρέπει να
αναληφθεί από δύο τουλάχιστον ιδρυτές. Η αναλογία συμμετοχής των ιδρυτών δεν
ορίζεται. Τα ιδρυτικά μέλη της ανώνυμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά
πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο)
έτος της ηλικίας τους.
Υπάρχει ένα κατώτερο όριο κεφαλαίου για την ίδρυση Ανώνυμης Εταιρείας
(άρθρο 8, παρ. 2, Κ.Ν. 2190/20), ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που ο νόμος απαιτεί
πολύ μεγαλύτερο ποσό κεφαλαίου, π.χ. οι προερχόμενες από συγχώνευση ή
μετατροπή κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 1297/72 και του Ν. 2166/93 ανώνυμες
εταιρείες. Σύμφωνα με το Ν.2842/2000, το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο για την
ίδρυση Α.Ε. από 1/1/2002 ορίζεται στα 60.000 ευρώ, ενώ για τις ήδη υπάρχουσες
εταιρείες προβλέπεται η δυνατότητα να συνεχίσουν να λειτουργούν με 2.5%
χαμηλότερο κεφάλαιο (δηλ. 58.500 ευρώ).
• Βασικά Χαρακτηριστικά

• Το μεγάλο σχετικά κεφάλαιο που απαιτείται για την ίδρυσή της.
• Η διαίρεση του κεφαλαίου σε ίσα μερίδια, που ενσωματώνονται σε έγγραφα,
  τις μετοχές.
• Οι αυστηροί όροι δημοσιότητας κατά την ίδρυσή της αλλά και καθ’ όλη τη
  διάρκεια της ζωής της.
• Η μακρά διάρκειά της (συνήθως 50 ετών).
• Η περιορισμένη ευθύνη των μετόχων.
• Η λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία.
• Η ύπαρξη δύο οργάνων, της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων και του
  Διοικητικού Συμβουλίου.
  • Διαδικασία Σύστασης
• Βήμα 1ο
  : Σύνταξη σχεδίου καταστατικού
  Οι διαδικασίες σύστασης μίας Ανώνυμης Εταιρείας ξεκινούν από τη σύνταξη του
  Σχεδίου του Καταστατικού της εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το νομικό
  έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας, αλλά επίσης προδιαγράφει και όλα τα βασικά
  θέματα που αφορούν στις σχέσεις των μετόχων, στη διοίκηση της εταιρείας, σε
  θέματα που αφορούν τη διάρκεια ζωής της αλλά και τη διάλυσή της.
• Βήμα 2ο
  : Προέγκριση Επωνυμίας

Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ε.Π.Ε. και είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις
του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι αποδεκτός, θα
σας δοθεί βεβαίωση ένας αύξων αριθμός κράτησης της επωνυμίας ο οποίος ισχύει για
2 μήνες.
(Το στάδιο αυτό της Προέγκρισης Επωνυμίας, δεν είναι υποχρεωτικό αλλά είναι
χρήσιμο να γίνει πριν τη σύνταξη και υπογραφή του καταστατικού, για να
βεβαιωθείτε ότι η επωνυμία που επιλέξατε είναι δεκτή και να μην χρειαστεί να κάνετε
αλλαγές στο καταστατικό.)

• Βήμα 3ο
  : Δικηγορικός Σύλλογος
  Στη συνέχεια, και πριν προχωρήσετε στην υπογραφή του καταστατικού ενώπιον
  συμβολαιογράφου, πρέπει να καταβάλετε στο Δικηγορικό Σύλλογο γραμμάτιο
  προείσπραξης για τον δικηγόρο, ο οποίος θα παρίσταται στην υπογραφή του
  καταστατικού. Η παρουσία του δικηγόρου κατά την υπογραφή του καταστατικού
  Ανώνυμης Εταιρείας είναι υποχρεωτική από το νόμο.
• Βήμα 4ο
  : Συμβολαιογράφος
  Το επόμενο βήμα είναι η υπογραφή του Καταστατικού Συστάσεως της Ανώνυμης
  Εταιρείας ενώπιον συμβολαιογράφου. Στο συμβολαιογράφο πρέπει να προσκομίσετε
  το Σχέδιο Καταστατικού, τα ΑΦΜ των μετόχων και τις ταυτότητές τους και το
  γραμμάτιο προείσπραξης από το Δικηγορικό Σύλλογο. Στην περίπτωση όπου
  κάποιος/οι από τους ιδρυτές της εταιρείας είναι άλλες εταιρείες, πρέπει να
  προσκομίσετε και τα αντίστοιχα νομιμοποιητικά τους έγγραφα.
  Το καταστατικό υπογράφεται από τα ιδρυτικά μέλη της ανώνυμης εταιρείας και
  το δικηγόρο ο οποίος παρίσταται και έχει συντάξει το σχέδιο καταστατικού. Οι
  ιδρυτές μπορούν να παρίστανται και να υπογράψουν όλοι αυτοπροσώπως ή να
  αντιπροσωπευθούν με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από άλλα πρόσωπα
  (συνιδρυτές ή τρίτους) που θα υπογράψουν αντί για αυτούς. Όταν μεταξύ των
  συνιδρυτών υπάρχουν και νομικά πρόσωπα, αυτά εξουσιοδοτούν, μέσω των
  αρμοδίων οργάνων τους, τα κατάλληλα φυσικά πρόσωπα (που βάσει καταστατικών
  διατάξεων, μπορούν να λάβουν τέτοια εξουσιοδότηση) για να παραστούν ενώπιον του
  συμβολαιογράφου και να υπογράψουν το καταστατικό.
• Βήμα 5ο
  : Επιμελητήριο
  Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Α.Ε. προσκομίζεται σε δύο
  αντίγραφα στο οικείο επιμελητήριο, μαζί με τον αύξοντα αριθμό κράτησης επωνυμίας
  (αν έχετε πάρει από το επιμελητήριο τέτοιον αριθμό), 2 χαρτόσημα δημοσίου και μία
  αίτηση.

Το επιμελητήριο, εφόσον ελέγξει την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το
καταστατικό για τον έλεγχο του δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού
τίτλου.

• Βήμα 6ο
  : ΦΑΕΕ/ ΦΑΒΕ (καταβολή ΦΣΚ)
  Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
  καταβάλετε στην οικεία ΦΑΕΕ / ΦΑΒΕ το φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο
  οποίος ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του μετοχικού κεφαλαίου. Για την καταβολή
  του ΦΣΚ πρέπει να προσκομίσετε δύο αντίγραφα του καταστατικού (εκ των οποίων
  το ένα είναι αυτό που έχει θεωρηθεί από το επιμελητήριο), επιταγή με το
  προδιαγραμμένο ποσό, δήλωση ΦΣΚ εις διπλούν.
  Θα θεωρηθεί το καταστατικό σας και θα σας επιστραφεί επίσης το διπλότυπο
  καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.
• Βήμα 7ο
  : Δ.Ο.Υ. (οποιαδήποτε)
  Σε οποιαδήποτε Δ.Ο.Υ. θα πληρώσετε παράβολο δημοσίου και εισφορά υπέρ
  ΤΑΠΕΤ. Το παράβολο αυτό αφορά τη μετέπειτα δημοσίευση της ανακοίνωσης της
  εταιρείας από το Εθνικό Τυπογραφείο.
• Βήμα 8ο
  : Εθνική Τράπεζα
  Στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος (ΕΤΕ) θα καταθέσετε ποσό ύψους ένα τοις χιλίοις
  (0,001) επί του μετοχικού κεφαλαίου υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού) στον
  Ειδικό Λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Κεντρικό Κατάστημα Αθήνας No
  040/546191-03.
• Βήμα 9ο
  : Νομαρχία ή Γ.Γ. Εμπορίου
  Το επόμενο βήμα είναι να καταθέσετε στην αρμόδια αρχή το καταστατικό της
  εταιρείας για την έγκριση της σύστασής της. Η αρμόδια αρχή είναι:
   Η Νομαρχία στην οποία υπάγεται η έδρα της εταιρείας για όλες
  περιπτώσεις εκτός από αυτές που διαφαίνονται στην επόμενη παράγραφο.
   Η Δ/νση Α.Ε. και Πίστεως της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και
  Προστασίας Καταναλωτή, εάν ανήκετε σε μία από τις ακόλουθες
  περιπτώσεις:
  α. Πιστωτικά Ιδρύματα και Υποκαταστήματα Πιστωτικών Ιδρυμάτων που έχουν
  την έδρα τους σε άλλο Κράτος μέλος ή Τρίτη Χώρα.
  β. Ανώνυμες εταιρείες που οι μετοχές τους είναι εισηγμένες στην Κύρια και
  Παράλληλη Αγορά του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών.
  γ. Ανώνυμες εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου και Ανώνυμες Εταιρείες
  Διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων.
  δ. Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (Α.Χ.Ε.) και Ανώνυμες
• Χρηματιστηριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ).

ε. Ανώνυμες Εταιρείες Διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ακίνητης
Περιουσίας και Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία.
στ. Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες (Ποδοσφαιρικές Α.Ε. και Καλαθοσφαιρικές
Α.Ε.).
ζ. Ανώνυμες Εταιρείες που σύμφωνα με ειδικές διατάξεις εποπτεύονται από τη
Δ/νση Α.Ε. και Πίστεως και είναι οι εξής:
 Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε.
 Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών Α.Ε.
 Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων Α.Ε.
 Ελληνικά Χρηματιστήρια Ανώνυμη Εταιρεία Συμμετοχών
 Οργανισμός Κεντρικής Αγοράς Αθηνών Ανώνυμη Εταιρεία
 Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης Ανώνυμη Εταιρεία
 Ελληνικό Φεστιβάλ Ανώνυμος Εταιρεία
 Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Ανώνυμη Εταιρεία
(Οι προαναφερόμενες εταιρείες, καθώς επίσης και τα Ανταλλακτήρια, οι
Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί, οι Εταιρείες Εξαγωγών, οι Εταιρείες Αποθετηρίων τίτλων
και οι Ασφαλιστικές Εταιρείες διέπονται από διαφορετικό καθεστώς, για το οποίο
μπορείτε να πληροφορηθείτε από τη σχετική νομοθεσία ή επικοινωνία με τις
αρμόδιες υπηρεσίες)
Στην αρμόδια αρχή πρέπει να καταθέσετε τα ακόλουθα:
• Δύο αντίγραφα του καταστατικού, το ένα θεωρημένο από το οικείο
επιμελητήριο για την επωνυμία,
• Δήλωση του ΦΣΚ,
• Παράβολο και ΤΑΠΕΤ,
• Παραστατικό του γραμματίου είσπραξης της Εθνικής Τράπεζας,
• Σχέδιο της ανακοίνωσης για τη σύσταση της εταιρίας εις τριπλούν (δεν
είναι υποχρεωτικό), και
• Αίτηση.
Κατά την εξέταση του καταστατικού, είναι πιθανόν να σας ζητηθούν ορισμένες
τροποποιήσεις από την αρμόδια αρχή. Σε αυτή την περίπτωση, οι τροποποιήσεις
γίνονται από το συμβολαιογράφο και υπογράφονται και πάλι από τους ιδρυτές της
εταιρείας ή το πρόσωπο που τυχόν έχει εξουσιοδοτηθεί από την αρχική
συμβολαιογραφική πράξη. Αν η τροποποίηση αφορά αλλαγή της επωνυμίας και
διακριτικού τίτλου, θα πρέπει πρώτα να ξαναπεράσετε από το οικείο επιμελητήριο για
έλεγχο της νέας επωνυμίας και διακριτικού τίτλου και στη συνέχεια να γίνει η
τροποποιητική πράξη από το συμβολαιογράφο.
Την τροποποιητική πράξη του καταστατικού θα την προσκομίσετε στην αρμόδια
αρχή.
Στη συνέχεια, εκδίδεται η απόφαση με την οποία εγκρίνεται η σύσταση της
εταιρείας και καταχωρείται στο Μητρώο Ανώνυμων Εταιρειών (ΜΑΕ).

• Βήμα 10ο
  : Εθνικό Τυπογραφείο

Η αρμόδια αρχή που εκδίδει την απόφαση έγκρισης της σύστασης της εταιρείας,
αποστέλλει ανακοίνωση στο Εθνικό Τυπογραφείο περί της συστάσεως της εταιρείας
προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

• Βήμα 11ο
  : Επιμελητήριο
  Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας πρέπει να εγγραφεί η εταιρεία
  στο οικείο επιμελητήριο.
  Για την εγγραφή πρέπει να προσκομισθούν δικαιολογητικά για τα οποία μπορείτε
  να πληροφορηθείτε στα κατά τόπους Επιμελητήρια.
• Βήμα 12ο
  : ΦΑΕΕ/ ΦΑΒΕ
  Εντός δέκα ημερών από την ημερομηνία όπου εκδίδεται από την αρμόδια αρχή η
  απόφαση σύστασης της εταιρείας, πρέπει να κάνετε έναρξη εργασιών στην
  ΦΑΕΕ/ΦΑΒΕ.
  Στη συνέχεια, θα προχωρήσετε στις απαραίτητες διαδικασίες για τη θεώρηση
  βιβλίων και στοιχείων.
  Εφόσον οι διαδικασίες σύστασης της Α.Ε. έχουν ολοκληρωθεί, και πριν αρχίσει
  να λειτουργεί η ανώνυμη εταιρεία, χρειάζεται να γίνει η συγκρότηση του πρώτου
  διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας σε σώμα.
  Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κ.Ν. 2190/20, μέσα στο πρώτο δίμηνο από
  τη σύσταση της ανώνυμης εταιρείας, το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να
  συνέλθει σε ειδική συνεδρίαση με μοναδικό θέμα ημερήσιας διατάξεως την
  πιστοποίηση καταβολής ή μη του από του καταστατικού οριζόμενου αρχικού
  μετοχικού κεφαλαίου.

ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Η χρηματοδότηση μιας νέας επιχείρησης αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη παράμετρο για την επιτυχημένη λειτουργία της. Άλλωστε, η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας και η απελευθέρωση των αγορών τα τελευταία χρόνια επέτρεψαν την ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού εναλλακτικών εργαλείων και χρηματοοικονομικών λύσεων. Η γνώση των εργαλείων αυτών αποτελεί για τον υποψήφιο επιχειρηματία ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Η παρουσίαση των εργαλείων αυτών στον παρόντα οδηγό είναι περιληπτική και δεν μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα των χρηματοδοτικών λύσεων. Επιπλέον, ο νέος επιχειρηματίας πρέπει να μελετήσει πολύ καλά όλες τις υφιστάμενες δυνατότητες, επειδή οι συνθήκες και ο ανταγωνισμός μεταβάλλουν τις δυνατότητες εύρεσης της ιδανικής λύσης ανάλογα με τη χρονική περίοδο. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος από τη βιβλιογραφία που παρατίθεται στο γραφείο της ΜοΚΕ ή από τη σχετική  βιβλιογραφία στο Διαδίκτυο.

Πριν από κάθε ενέργεια διερεύνησης μιας επαρκούς χρηματοδότησης, ακόμα και πριν από την ίδρυση της επιχείρησης, ο επιχειρηματίας πρέπει να ορίσει υπεύθυνα πόσα κεφάλαια προτίθεται να ξοδέψει για επενδύσεις και άυλες αξίες. Οι προτεινόμενες επενδύσεις που σκοπεύει να κάνει η επιχείρηση στο διάστημα που καλύπτει το επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει:

• Να είναι ξεκάθαρες όσον αφορά τα τεχνικά και τα οικονομικά χαρακτηριστικά τους. Αν υπάρχουν κτιριακές εγκαταστάσεις προτείνεται να γίνεται αναλυτική κοστολόγηση από μηχανικό, αν είναι δυνατόν. Επίσης, για τα μηχανήματα καλό είναι να υπάρχουν προσφορές από προμηθευτές.

• Το κόστος τους να είναι ρεαλιστικό σε σχέση με τα οικονομικά δεδομένα της επιχείρησης και να υπάρχει πρόβλεψη από πού θα αντληθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση τους.
• Να περιγράφεται με τεχνικούς και οικονομικούς όρους η ωφέλεια που θα δώσει στην επιχείρηση η συγκεκριμένη επένδυση (πχ η προμήθεια της μηχανής Α θα επιφέρει αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας της μονάδας κατά 35% με αποτέλεσμα αντίστοιχη προβλεπόμενη αύξηση των πωλήσεων, ενώ το κόστος παραγωγής θα μεταβληθεί κατά x%).

Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να μελετώνται, να υπολογίζονται και να αναλύονται τα παρακάτω έξοδα:

• Ο εξοπλισμός που είναι απαραίτητο να αγοράσει η επιχείρηση για τις ανάγκες λειτουργίας της.
• Τα έξοδα ίδρυσης της Επιχείρησης. Εδώ πρέπει να συμπεριληφθούν ιδρυτικές και προλειτουργικές δαπάνες όπως εγγραφή σε Επιμελητήρια, έναρξη στην Εφορία κ.α.
• Άλλα έξοδα της Επιχείρησης. Τέτοια έξοδα μπορεί να είναι δαπάνες τηλεφωνικής σύνδεσης, σύνδεσης με την ΔΕΗ, δημιουργία λογότυπου και διαφημιστικού τρίπτυχου κ.α.
• Απρόβλεπτα έξοδα Επιχείρησης. Πρέπει να γίνει πρόβλεψη για έκτακτα έξοδα που θα προκύψουν κατά την ίδρυση της επιχείρησης. Αυτό το ποσό αποτελεί περίπου το 5% των συνολικών δαπανών παγίων στοιχείων.
• Αποσβέσεις. Αναλυτική παρουσίαση των αποσβέσεων των παγίων στοιχείων κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της επιχείρησης.

Ø  Ορισμός κεφαλαίου κίνησης

Το κεφάλαιο κίνησης που απαιτεί μια επιχείρηση συναρτάται άμεσα με τα λειτουργικά έξοδα μιας επιχείρησης. Το κόστος λειτουργίας της επιχείρησης υπολογίζεται από τις παρακάτω κατηγορίες εξόδων – δαπανών:

• Αμοιβές Προσωπικού

Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες σχετικά με το προσωπικό που χρειάζεται η επιχείρηση για τη λειτουργία της μπορούμε να υπολογίσουμε τις αμοιβές του. Είναι απαραίτητο να αναφερθεί η βάση με την οποία υπολογίζονται οι μισθοί του προσωπικού. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας βάσει των οποίων υπολογίζεται ο προβλεπόμενος μισθός ανά κατηγορία εργαζομένων και οι προβλεπόμενες εργοδοτικές εισφορές και επιβαρύνσεις (δώρα, επίδομα αδείας κλπ.). Με το ίδιο σκεπτικό θα υπολογισθούν όλοι οι μισθοί του μόνιμου προσωπικού. Για τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης δεν ισχύουν οι εργοδοτικές εισφορές και επιβαρύνσεις. Ο υπολογισμός των αμοιβών προσωπικού θα υπολογισθεί για ένα διάστημα πέντε (5) χρόνων. Κάθε χρόνο θα πρέπει να υπολογίζεται μία νόμιμη αύξηση.

• Δαπάνες Ενοικίου

Θα πρέπει να υπολογιστούν οι δαπάνες ενοικίου για μία πενταετία. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ετήσια αναπροσαρμογή του ενοικίου.

• Δαπάνες Ύδρευσης – Φωτισμού

Οι δαπάνες ύδρευσης υπολογίζονται ανά τρίμηνο και οι δαπάνες Φωτισμού ανά τετράμηνο. Στη συνέχεια πρέπει να υπολογιστεί ότι οι δαπάνες αυτές θα προσαυξάνονται κατά ένα ποσοστό που της τάξης του 5-7%.

• Δαπάνες Τηλεφώνου – Internet

Με τον ίδιο τρόπο υπολογίζονται οι δαπάνες τηλεφώνου – internet ανά δίμηνο.

• Δαπάνες Προβολής και Διαφήμισης

Για τη σωστή παρουσίαση των υποστηρικτικών λειτουργιών της επιχείρησης και της επαγγελματικής διάθεσης πρέπει να γίνει ένας αρχικός υπολογισμός των ενεργειών προβολής και διαφήμισης με στόχο την προώθηση των πωλήσεων. Αυτές οι ενέργειες περιλαμβάνουν την εκτύπωση επαγγελματικών καρτών, την  εκτύπωση διαφημιστικών φυλλαδίων και την διαφήμιση σε εμπορικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Επίσης θα πρέπει η επιχείρηση να δείξει την διάθεσή της για τη συνεχή

προβολή και διαφήμιση. Αυτό μπορεί να φανεί με μία πρόβλεψη ετήσιας αύξησης των δαπανών για τέτοιες ενέργειες κατά ένα ποσοστό της τάξης του 5 – 8 %.

• Γραφική Ύλη και Αναλώσιμα Ηλεκτρονικού Υπολογιστή

Για τη λειτουργία της επιχείρησης πρέπει να λάβουμε υπόψη τα έξοδα γραφικής ύλης (χαρτί εκτύπωσης, φωτοαντίγραφα κ.λπ.) και αναλώσιμα του Η/Υ (μελάνι, δισκέτες κ.λπ.). Οι δαπάνες αυτές υπολογίζονται σε μηνιαία βάση και υπολογίζεται ετήσια προσαύξηση.

• Λοιπές Δαπάνες

Στις δαπάνες αυτές μπορούν να περιλαμβάνονται διάφορα υλικά καθαρισμού, εισφορές σε Επιμελητήρια – Ταμεία, και γενικά δαπάνες που είναι σταθερής μορφής και επαναλαμβανόμενες. Οι δαπάνες πρέπει να υπολογίζονται με ετήσια προσαύξηση.

• Δαπάνες Συντήρησης και Κίνησης Αυτοκινήτου

Σε περίπτωση που η χρήση αυτοκινήτου είναι απαραίτητη για την λειτουργία της επιχείρησης θα πρέπει να υπολογιστούν και οι δαπάνες για συντήρηση και κίνηση αυτοκινήτου. Τέτοιες δαπάνες περιλαμβάνουν καύσιμα, λιπαντικά, ανταλλακτικά, ασφάλειες και λοιπές δαπάνες. Οι δαπάνες για καύσιμα υπολογίζονται σε μηνιαία βάση. Οι υπόλοιπες δαπάνες υπολογίζονται βάσει χιλιομέτρων. Υπάρχει ετήσια προσαύξηση.

• Απρόβλεπτα Έξοδα

Τα απρόβλεπτα έξοδα υπολογίζονται σε ποσοστό 5% επί των προβλεπόμενων ετήσιων λειτουργικών εξόδων και εκτιμάται ότι θα προσαυξάνονται κατά 5% κάθε χρόνο.

   ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Ανάλογα με τον οικονομικό προγραμματισμό που θα κάνει ο νέος επιχειρηματίας, θα εξετάσει και τα αντίστοιχα χρηματοοικονομικά εργαλεία για να καλύψει τις ανάγκες της επιχείρησής του. Οι ανάγκες αυτές και, κατά συνέπεια οι λύσεις σε αυτές, χωρίζονται σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.

• Βραχυπρόθεσμος     χρηματοοικονομικός     σχεδιασμός     και     κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία

• Εποχική χρηματοδότηση

Η εποχική χρηματοδότηση είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που χρειάζονται συμπληρωματικά κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν τις εποχιακές ανάγκες τους σε μικρής διάρκειας περιόδους, κατά τις οποίες παράγουν τα προϊόντα τους αλλά δεν τα πωλούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αγροτικές επιχειρήσεις που παρουσιάζουν εποχικές διακυμάνσεις στην δραστηριότητά τους.

–                    Πίστωση για τη μετατροπή στοιχείων ενεργητικού

Η περίπτωση αυτή είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που έχουν συνεχή (όχι μόνον εποχική) ανάγκη χρηματοδότησης. Σε περιπτώσεις δηλαδή που δημιουργούνται κενά μεταξύ των πιστώσεων από τους προμηθευτές, και της είσπραξης των εσόδων από την πώληση των βιομηχανικών προϊόντων της επιχείρησης επί πιστώσει.

–                    Πίστωση ενεργητικού ή χρηματοδότηση επενδύσεων λειτουργίας

Πρόκειται ουσιαστικά για μια μέθοδο χρηματοδότησης μιας σχετικά μακροπρόθεσμης ανάγκης με μία βραχυπρόθεσμη πιστωτική διευκόλυνση. Οι επιχειρήσεις, όταν βρίσκονται σε φάση επέκτασης των δραστηριοτήτων τους, χρειάζονται  περισσότερα  ταμειακά  διαθέσιμα  για  να  χρηματοδοτήσουν  τα  πάγια

στοιχεία τα οποία αποδίδουν μέσω της λειτουργίας τους, αλλά και τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τους που αποδίδουν μέσω της ανακύκλωσής τους.

–                    Πίστωση που σχετίζεται με την ταμειακή ροή / με συγκεκριμένο έργο

Πρόκειται για δανεισμό που βασίζεται τόσο στο ενεργητικό όσο και την ταμειακή ροή, με σκοπό τη χρηματοδότηση μάλλον μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών (5-7 έτη), παρά βραχυπρόθεσμων. Χρησιμοποιείται για αγορά περιουσιακών στοιχείων από τα οποία αναμένεται να δημιουργηθεί στο μέλλον ταμειακή ροή και να συνεισφέρουν έτσι στην αποπληρωμή των δανείων.

ü  ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ

Οι εμπορικές τράπεζες αποτελούν για τις μικρές ιδίως νέες επιχειρήσεις την κυριότερη πηγή χρηματοδότησης εφόσον υπάρχουν οι απαραίτητες εγγυήσεις. Οι τράπεζες δανείζουν συνήθως υφιστάμενες επιχειρήσεις που έχουν ένα παρελθόν πωλήσεων, κερδών και ικανοποιημένων πελατών και ελέγχουν τις ταμειακές ροές και την ύπαρξη εγγυήσεων. Για τις νέες επιχειρήσεις, συνήθως απαιτούν προσωπικές εγγυήσεις από τον (τους) ιδιοκτήτη (-ες). Τα δάνεια των τραπεζών βασίζονται κυρίως στο κυκλοφορούν και πάγιο ενεργητικό ή στις ταμειακές ροές της επιχείρησης.

• Δάνεια συνδεδεμένα με το κυκλοφορούν και πάγιο ενεργητικό, δηλ. δάνεια που μπορούν να βασίζονται σε αποθέματα, γραμμάτια εισπρακτέα, εξοπλισμό κλπ., όπως:
  • Δάνεια με εγγύηση γραμμάτια εισπρακτέα
  • Δάνεια με εγγύηση αποθέματα: Συνήθως το δάνειο δίνεται εφόσον τα αποθέματα μπορούν να ρευστοποιηθούν και να πωληθούν εύκολα. Το όριο που συνήθως μια τράπεζα χρηματοδοτεί είναι το 50 % της αξίας τους. Είναι μια βραχυπρόθεσμη μορφή χρηματοδότησης που πραγματοποιείται συνήθως με ενεχυρίαση των γραμματίων
  • Δάνεια με εγγύηση εξοπλισμό: Στην περίπτωση αυτή χρηματοδοτείται συνήθως αγορά νέου εξοπλισμού ο οποίος αποτελεί και την εγγύηση. Μπορεί επίσης

να υπάρξει χρηματοδότηση με εγγύηση υφιστάμενο εξοπλισμό ή να γίνει χρηματοδοτική μίσθωση (leasing).

• Δάνεια με εγγύηση ακίνητη περιουσία: Η χρηματοδότηση αυτή αποκτάται συνήθως για την αγορά γης, την απόκτηση εγκαταστάσεων και άλλων παγίων, τα οποία αποτελούν και την εγγύηση. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρηματοδοτείται μέχρι 75 % της αξίας τους.

§  Χρηματοδότηση ταμειακών ροών

1. Δάνεια με πιστωτικά όρια: Αποτελούν ουσιαστικά μια συμφωνία μεταξύ του δανειζόμενου και της τράπεζας σχετικά με το μέγιστο ύψος του δανείου που χορηγεί η τράπεζα για περίοδο συνήθως ενός έτους. Για το διακανονισμό του ορίου, η επιχείρηση καταβάλλει προμήθεια ενώ σαν εγγύηση χρησιμοποιούνται αποθέματα, λογαριασμοί εισπρακτέοι, εξοπλισμός ή άλλα περιουσιακά στοιχεία.
2. Μακροπρόθεσμα δάνεια: Χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που η επιχείρηση χρειάζεται χρήματα για σχετικά μεγάλες χρονικές περιόδους και διατίθενται συνήθως σε ώριμες επιχειρήσεις. Η αποπληρωμή γίνεται με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και καθορισμένο επιτόκιο. Συνήθως, προσφέρονται για την απόκτηση παγίων εγκαταστάσεων.
3. Προσωπικά δάνεια: Συνήθως χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που η επιχείρηση δεν έχει περιουσιακά στοιχεία οπότε ο επιχειρηματίας καταφεύγει σε προσωπικό δανεισμό. Σαν εγγυήσεις χρησιμοποιούνται ακίνητα, αυτοκίνητα, γη, χρεόγραφα κλπ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε έναν ιδιαίτερα χρήσιμο οδηγό σε περίπτωση που κάποια μικρομεσαία επιχείρηση θα επιδιώξει τραπεζικό δανεισμό. Στον οδηγό αυτό περιγράφονται:

• Ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες αξιολογούν την αξιοπιστία του δανειολήπτη (Βαθμολογία και ο ρόλος των βαθμολογιών στις πιστωτικές διαδικασίες των τραπεζών),

• Η διαδικασία χορήγησης πίστωσης (Αξιολόγηση δανείου, Κοινά κριτήρια αποφάσεων για χορήγηση πίστωσης κ.ά.),
• Ο προσδιορισμός του επιτοκίου ενός δανείου (οι παράγοντες τους οποίους λαμβάνει υπόψη μια τράπεζα για τον καθορισμό της «τιμής» ενός δανείου),
• Πρακτικά βήματα – κανόνες που χρειάζεται να ακολουθούν οι δανειολήπτες για μια υγιή και σταθερή σχέση με την τραπεζική χρηματοδότηση (Αίτηση για πληροφορίες, Έγκαιρη παροχή σαφούς και πλήρους τεκμηρίωσης, Έλεγχος των όρων, Ενεργή διαχείριση της βαθμολογίας τους),
• Εξέταση εναλλακτικών δυνατοτήτων χρηματοδότησης.

Ο παραπάνω οδηγός διατίθεται στο αρχείο της ΜοΚΕ του ΤΕΙ Σερρών και παρέχεται σε όποιον φοιτητή ή απόφοιτο το ζητήσει.

• Μακροπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός και κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία

• Μακροπρόθεσμα δάνεια
• Ομολογιακά δάνεια
• Επιχορηγήσεις από προγράμματα

Η Ελληνική κυβέρνηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχρηματοδοτούν μια σειρά προγραμμάτων που έχουν στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη χώρα και τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Η χρηματοδότηση των επιχειρηματικών σχεδίων από τα διάφορα προγράμματα εξαρτάται από τη χρονική συγκυρία και το είδος των προγραμμάτων που είναι σε ισχύ κατά την δεδομένη περίοδο που ο υποψήφιος επιχειρηματίας θα αποφασίσει να ιδρύσει την επιχείρησή του.

Το κυριότερο εργαλείο χρηματοδότησης είναι το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), το οποίο υλοποιείται στην περίοδο 2007-2013 με παράταση μέχρι το 2015. Το ΕΣΠΑ αναπτύσσει τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα. Πολλά προγράμματα του ΕΣΠΑ απευθύνονται σε νέες ή ήδη

υφιστάμενες επιχειρήσεις και τους παρέχουν χρηματοδότηση κάποιου ποσοστού. Τα προγράμματα αυτά αναρτώνται σε έγκαιρα περιοδικά και σε ιστοσελίδες επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, πέραν από την σελίδα του αντίστοιχου Υπουργείου. Οι ενδιαφερόμενοι αρκεί να ενημερώνονται έγκαιρα και ολοκληρωμένα και να υποβάλλον την αίτηση τους μέσα στα επιτρεπόμενα χρονικά περιθώρια.

Το σημαντικότερο τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα που ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις είναι το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» – Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο ενισχύει τη δημιουργία, ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων. Τα περιφερειακά, ενισχύουν επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε γεωγραφικές περιοχές και για ορισμένες επιχειρηματικές δράσεις και τομείς. Άλλα παραδείγματα τέτοιων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων είναι το Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 – 2013 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Παράλληλα, λειτουργούν και άλλες Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, όπως το EQUAL και το INTERREG III.

Επιπρόσθετα, επιχειρηματικές πρωτοβουλίες μπορούν να ενισχυθούν και μέσω του Νέου Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, ο οποίος καλύπτει με τη σειρά του ευρύ φάσμα κατηγοριών επενδύσεων.

ü  ΛΟΙΠΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα νέοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες, όπως η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), οι εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital), το factoring, τα κεφάλαια αμοιβαίας εγγύησης κ.ά.

§  Χρηματοδοτική μίσθωση – Leasing

Η χρηματοδοτική μίσθωση αποτελεί μέσο χρηματοδότησης των παγίων στοιχείων της επιχείρησης. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη τόσο στη διεθνή, όσο και στην ελληνική αγορά. Αποτελεί μοντέρνο εργαλείο μεσοπρόθεσμης χρηματοδότησης, κατάλληλο για ανανέωση, εκσυγχρονισμό ή και επέκταση παραγωγικών εγκαταστάσεων, χωρίς να απαιτείται η διάθεση ιδίων κεφαλαίων ή η προσφυγή σε δανεισμό. Υπάρχουν διάφορες μορφές leasing, αλλά η βασική ιδέα παραμένει η απόκτηση της χρήσης κεφαλαιουχικών αγαθών, κινητών ή ακινήτων με ολική χρηματοδότηση της αξίας τους χωρίς ανάγκη άμεσης εκταμίευσης από τον επενδυτή.

Πιο συγκεκριμένα, με τη χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) η εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης αγοράζει συγκεκριμένο αγαθό – πράγμα ή ακίνητο – με απόδειξη του μελλοντικού μισθωτού και στη συνέχεια του το εκμισθώνει με περιοδική αμοιβή (μίσθωμα). Η νομική ιδιοκτησία του αγαθού παραμένει στην εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης, όμως το πάγιο στοιχείο παραμένει στην κατοχή του μισθωτή, ο οποίος έχει το δικαίωμα χρησιμοποίησής του. Όταν η περίοδος λήξει, ο εκμισθωτής έχει τη δυνατότητα να ανανεώσει τη μίσθωση ή να αγοράσει το εκμισθούμενο αντικείμενο.

Οι συναλλασσόμενοι στην περίπτωση του leasing είναι τρεις, ο κατασκευαστής του πάγιου στοιχείου, ο εκμισθωτής που αγοράζει και κατέχει το πάγιο στοιχείο και ο μισθωτής που αποκτά το δικαίωμα χρήσης με αντάλλαγμα μια ή περισσότερες πληρωμές.

Πέρα από το θεσμό του «κλασσικού» leasing, που αφορά στη μίσθωση κάθε είδους εξοπλισμού, έχουν δημιουργηθεί και άλλες μορφές leasing, οι οποίες σε συνδυασμό με διάφορες νομοθετικές προβλέψεις έχουν διαμορφώσει περαιτέρω ειδικά πλεονεκτήματα. Οι μορφές αυτές leasing είναι οι ακόλουθες:

• Αναπτυξιακό leasing: Συνδυασμός leasing με τους ισχύοντες αναπτυξιακούς νόμους, όπου ο μισθωτής διατηρεί όλα τα δικαιώματα και φορολογικά κίνητρα του νόμου επιπλέον δε ισχύουν η φορολογική έκπτωση των μισθωμάτων και το όφελος των αποσβέσεων.

• Leasing σε ξένο νόμισμα: Η συμφωνία γίνεται σε ξένο νόμισμα με δυνατότητα εύρεσης χαμηλότερων επιτοκίων με ανάληψη όμως του συναλλαγματικού κινδύνου.
• Leasing εξαγορών και συγχωνεύσεων: Αφορά στην αυτοχρηματοδότηση του αγοραζόμενου ενεργητικού σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα για την εξοικονόμηση ιδίων κεφαλαίων.
• Λειτουργικό leasing: Είναι συνδυασμός χρηματοδότησης, ασφάλισης και συντήρησης εγγυημένων από την εταιρεία leasing.
• Φορολογικό leasing: Παρέχει τη δυνατότητα προγραμματισμού φορολογικών υποχρεώσεων των χρηστών
• Sale and lease back: Πώληση παγίων επιχείρησης προς την εταιρεία leasing και στη συνέχεια μίσθωση του εξοπλισμού αυτού. Σκοπός είναι η δημιουργία ρευστότητας και αξιοποίηση αποσβέσεων ή παγίων που δεν χρησιμοποιούνται.
• Leasing ακινήτων: Αφορά το leasing ακινήτων (σπίτια, γραφεία, αποθήκες, οικόπεδα κλπ) καθώς και αυτοκινήτων.
• Διασυνοριακή χρηματοδοτική μίσθωση
• Κοινοπρακτική μίσθωση.

• Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων – Factoring

Factoring είναι η υπηρεσία της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων. Πρόκειται για ένα νέο, εναλλακτικό και συμπληρωματικό χρηματοδοτικό εργαλείο. Η χρηματοδότηση πραγματοποιείται με άμεση πώληση των απαιτήσεων της επιχείρησης κατά των πελατών της, με αγοραστή κάποιο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το οποίο αποκτά και την κυριότητα αυτών.

Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών πρόκειται για μια τριμερή συνεργασία μεταξύ ενός προμηθευτή, των πελατών του και μίας εταιρίας factoring, η οποία με αμοιβή αναλαμβάνει τη διαχείριση, λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη των εκδιδόμενων από τον προμηθευτή τιμολογίων με χορήγηση προκαταβολών επί της αξίας των. Υπό προϋποθέσεις επίσης μπορεί να αναληφθεί η κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου του προμηθευτή.

Τα είδη του factoring είναι τα παρακάτω:

1. Εγχώριο factoring: Καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην εγχώρια αγορά και καλύπτει υπηρεσίες όπως:

α. Χρηματοδότηση της επιχείρησης: Αν η επιχείρηση επιθυμεί τη μετατροπή των εισπρακτέων τιμολογίων της σε μετρητά για να αποκτήσει ρευστότητα, η εταιρία factoring χορηγεί προκαταβολή της τάξης του 80%-85% της αξίας τους.

β. Αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών: Η εταιρία factoring αξιολογεί την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών της επιχείρησης, τόσο αυτών που έχουν ενταχθεί στο πελατολόγιό της κατά την έναρξη της συνεργασίας όσο και των προσελκυομένων μεταγενέστερα.

γ. Διαχείριση, Λογιστική Παρακολούθηση και Είσπραξη των τιμολογίων: Η εταιρία factoring αναλαμβάνει:

• Όλες τις πράξεις διαχείρισης των τιμολογίων, όπως υπενθυμιστικές ενέργειες προς τον οφειλέτη, εξώδικες και δικαστικές ενέργειες (σε συνεννόηση πάντα με την επιχείρηση). Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση επιθυμεί ειδική μεταχείριση του αγοραστή, η εταιρία factoring ακολουθεί τις οδηγίες της.
• Τη λογιστική παρακολούθηση των λογαριασμών του αναλαμβανόμενου πελατολογίου με συνεχή παροχή σχετικών πληροφοριών στην επιχείρηση.
• Την είσπραξη των τιμολογίων πώλησης και την αντίστοιχη πίστωση της επιχείρησης.

δ. Ανάληψη του πιστωτικού κινδύνου: Η εταιρία factoring αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο κάτω από προϋποθέσεις και εφόσον αυτό ζητηθεί από τη συνεργαζόμενη επιχείρηση. Ο αναλαμβανόμενος πιστωτικός κίνδυνος αφορά την οικονομική αδυναμία του οφειλέτη να καταβάλει την αξία των σχετικών τιμολογίων και όχι την άρνησή του να τα εξοφλήσει λόγω διαφορών που ανακύπτουν μεταξύ πωλητή και αγοραστή.

• Εξαγωγικό factoring: Γενικά καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην διεθνή αγορά. Το εξαγωγικό factoring παρέχει στην εξαγωγική επιχείρηση αντίστοιχες υπηρεσίες με το εγχώριο factoring. Η εκχώρηση όμως στην

εταιρία factoring των απαιτήσεων της επιχείρησης έναντι των αγοραστών- εισαγωγέων γίνεται κατά κανόνα χωρίς δικαίωμα επιστροφής στην επιχείρηση των ανείσπρακτων τιμολογίων και επομένως η εταιρία factoring αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο.

• Εισαγωγικό factoring: Γενικά καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην διεθνή αγορά. Η εισαγωγική επιχείρηση απαλλάσσεται από τις παραδοσιακές διαδικασίες των εισαγωγών και αγοράζει προθεσμιακά με ανοικτό λογαριασμό, γεγονός που της επιτρέπει να βελτιώνει την αγοραστική δύναμή της, του όρους αγορών και την ανταγωνιστικότητά της.

Οι επιχειρήσεις που ενδείκνυται να κάνουν χρήση των υπηρεσιών factoring έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Παρουσιάζουν αναπτυσσόμενη και κερδοφόρα δραστηριότητα.
  • Πραγματοποιούν πωλήσεις με βραχυπρόθεσμη πίστωση.
  • Έχουν ευρύ αριθμό πελατών με επαναληπτική και καλή αγοραστική συμπεριφορά.
  • Εκδίδουν τιμολόγια με σημαντική μέση αξία.

Η συμφωνία με την εταιρία factoring και η παροχή του κατάλληλου κατά περίπτωση μίγματος υπηρεσιών, διαμορφώνει και το κόστος συνεργασίας, το οποίο αναφέρεται στην προμήθεια – το ύψος της οποίας εξαρτάται από την αναλαμβανόμενη ομάδα των αγοραστών-πελατών -, τον αριθμό και τη μέση αξία των τιμολογίων, καθώς και τη διάρκεια της μέσης πιστωτικής περιόδου. Για την κάλυψη και του πιστωτικού κινδύνου η προμήθεια προσαυξάνεται..

§  Κεφάλαια Επιχειρηματικών συμμετοχών – Venture Capital

Ο τρόπος αυτός χρηματοδότησης για την ίδρυση, ανάπτυξη ή εξαγορά μιας επιχείρησης αφορά στην απόκτηση από τον επενδυτή τμήματος του μετοχικού κεφαλαίου μιας εταιρείας σαν αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης. Εμφανίστηκε αρχικά στις ΗΠΑ μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και στη συνέχεια

μεταφέρθηκε στην Ευρώπη ενώ στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη της δεκαετίας του 80, μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου 1775/88. Έτσι, εξειδικευμένες επενδυτικές εταιρείες με συσσωρευμένα κεφάλαια έχουν ως αντικείμενο την αναζήτηση καινοτόμων ή νέων επιχειρήσεων με στόχο να επενδύσουν σε αυτές, συμμετέχοντας στο μετοχικό τους κεφάλαιο. Οι επιχειρήσεις που αναζητούν, είναι συνήθως νέες επιχειρήσεις με διαφαινόμενη ταχεία ανάπτυξη, ή υπάρχουσες, που σκοπεύουν να αναπτύξουν νέα προϊόντα ή υπηρεσίες.

Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Επιχειρηματικών Κεφαλαίων (www.hvca.gr), η κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (σποράς ή εκκίνησης) όσο και σε μεταγενέστερο (ανάπτυξης ή εξαγοράς). Οι αποδόσεις στις οποίες αποβλέπουν οι εταιρείες venture capital είναι ανάλογες του επιχειρηματικού κινδύνου που αναλαμβάνουν. Επιπλέον, το venture capital χρησιμοποιείται συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της εταιρικής ιδιοκτησίας είτε σε μετόχους μειοψηφίας είτε σε ομάδες στελεχών των εταιρειών (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων.

Η χρηματοδότηση venture capital πραγματοποιείται συνήθως μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κατά την οποία συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι προκειμένου να συμμετάσχει η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες venture capital χρησιμοποιούν και διάφορα άλλα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις τους, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια. Ως επί το πλείστον, ο κύριος μέτοχος εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας.

Η χρηματοδότηση μέσω του θεσμού του venture capital έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη πολλές από τις επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν. Παραδείγματα χρηματοδότησης με κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών για ανάπτυξη επιχειρήσεων στην Ελλάδα αποτελούν οι εταιρείες Goody’s, Γερμανός και Chipita, ενώ στο εξωτερικό οι Microsoft, Amazon.com και Yahoo. Ο θεσμός αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς παγκοσμίως ενώ, σύμφωνα με αποτελέσματα

ερευνών, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης αναπτύσσονται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους.

Συμπερασματικά, τα επιχειρηματικά κεφάλαια έχουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα έναντι των άλλων μορφών χρηματοδότησης:

• Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων παρέχουν μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση δημιουργώντας μια ισχυρή κεφαλαιακή βάση για τη μελλοντική ανάπτυξη της επιχείρησης. Παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις μελλοντικές ανάγκες χρηματοδότησης και σε συνεργασία και με άλλους επενδυτές, εφόσον αυτό απαιτείται για την περαιτέρω ανάπτυξη.
• Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων γίνονται συνέταιροι στην επιχείρηση, αφού μοιράζονται τόσο τους κινδύνους όσο και τις επιτυχίες.
• Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων παρέχουν συμβουλές σε θέματα στρατηγικής, οργάνωσης και χρηματοοικονομικής διοίκησης των επιχειρήσεων με βάση την εμπειρία που διαθέτουν από ομοειδείς επιχειρήσεις.
• Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων έχουν εκτεταμένα δίκτυα επαφών σε διάφορους κλάδους, γεγονός ιδιαίτερα χρήσιμο για μια επιχείρηση σε θέματα προσέλκυσης πελατών, πρόσληψης στελεχών, καθώς και αναζήτησης στρατηγικών συμμάχων και επενδυτών.
• Η συμμετοχή μιας εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων προσδίδει κύρος σε μια επιχείρηση και διευκολύνει την πρόσβαση σε παραδοσιακές μορφές χρηματοδότησης όπως π.χ. στον τραπεζικό δανεισμό.
• Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων διαθέτουν εμπειρία στην προετοιμασία μιας επιχείρησης για εισαγωγή στο χρηματιστήριο καθώς και σε θέματα εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων (VC) είναι επενδυτές, οι οποίοι αναλαμβάνουν σημαντικούς κινδύνους προσδοκώντας υψηλές αποδόσεις από τις επενδύσεις τους. Τη σχέση κινδύνου/απόδοσης τη διαχειρίζονται επενδύοντας μόνο σε επιχειρήσεις που πληρούν τα επενδυτικά τους κριτήρια και εφόσον έχουν πραγματοποιήσει ενδελεχή έλεγχο, οπότε συνήθως αναζητούν:

• Καινοτόμες, δυναμικές επιχειρήσεις: με καινοτόμο δράση, ισχυρή στρατηγική θέση και προηγμένα προϊόντα ή υπηρεσίες, οι οποίες στοχεύουν σε γρήγορα αναπτυσσόμενες και μη κορεσμένες αγορές. Εναλλακτικά, στις περιπτώσεις MBO, αναζητούν επιχειρήσεις με μεγάλη δανειοληπτική ικανότητα, με σταθερότητα κερδών και με δυνατότητα γρήγορης αποπληρωμής των χρεών.
  • Ικανή διοίκηση: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων πρέπει να βεβαιωθούν ότι η διοίκηση της επιχείρησης είναι ικανή για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί. Συνήθως δεν επιζητούν τον έλεγχο της διοίκησης. Προτιμούν να προσθέσουν αξία στην επένδυση με την ιδιαίτερη εμπειρία τους στην εξεύρεση κεφαλαίων, στις εξαγορές και συγχωνεύσεις, το διεθνές μάρκετινγκ και τα παγκόσμια δίκτυα.
  • Εταιρική διακυβέρνηση και δομή: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων θέλουν να εξασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις στις οποίες επενδύουν έχουν τη διάθεση να υιοθετήσουν σύγχρονα πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης, Συνήθως ζητούν την ύπαρξη και μη εκτελεστικών μελών στο διοικητικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένου και ενός εκπροσώπου της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων αποφεύγουν τις σύνθετες και αδιαφανείς εταιρικές δομές.
  • Κατάλληλη δομή επένδυσης: Η σύμβαση που θα συναφθεί μεταξύ της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων και της επιχείρησης θα πρέπει να περιλαμβάνει όρους προστασίας της μειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου.
  • Προοπτικές ρευστοποίησης: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων διερευνούν τις προοπτικές ρευστοποίησης από τις επενδύσεις τους, όπως δημόσια εγγραφή ή η εξαγορά από τον επιχειρηματία ή από τρίτο μέρος.

Οι εταιρείες Επιχειρηματικών Συμμετοχών έχουν συνήθως συγκεκριμένη επενδυτική στρατηγική και μπορούν να επενδύουν:

• Σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης μιας επιχείρησης π.χ. σποράς, εκκίνησης, ανάπτυξης κλπ.

• Σε συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. βιο-ιατρική, πληροφορική, τρόφιμα, κατασκευές κλπ)
  • Με συγκεκριμένα ποσά επένδυσης (π.χ. <1εκ. €, 1-5εκ. €, >5 εκ €.)
  • Σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο
  • Με συγκεκριμένο τύπο χρηματοδότησης (ίδια κεφάλαια, δανειακά κλπ.)
  • Με διαφορετικές προσδοκίες απόδοσης ή ρευστοποίησης.
  • Με ενεργό συμμετοχή στη διοίκηση της εταιρείας ή όχι

§  Κεφάλαια αμοιβαίας εγγύησης

Τα Κεφάλαια Αμοιβαίας Εγγύησης συσσωρεύονται από τη σύσταση αντίστοιχων Εταιρειών Αμοιβαίων Εγγυήσεων (ΕΑΕ), στις οποίες συμμετέχουν ως μέλη μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Επαγγελματικός σκοπός των Εταιρειών Αμοιβαίων Εγγυήσεων είναι η παροχή εγγύησης υπέρ των μελών τους για τη χρηματοδότηση τους από τις τράπεζες. Εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο η ευχερέστερη και με ευνοϊκότερους όρους πρόσβασή τους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

§  Ταμείο     Εγγυοδοσίας     Μικρών     &     Πολύ     Μικρών     Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ)

Αποστολή του Ταμείου, που λειτουργεί σαν Ανώνυμη Εταιρεία σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο 3066/2002, είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης στο χρηματοπιστωτικό και χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας μας των Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων, παρέχοντας εγγυήσεις και αντεγγυήσεις υπέρ αυτών και αναλαμβάνοντας έτσι την κάλυψη μεγάλου μέρους των οικονομικών και εμπορικών κινδύνων. Βασική αρχή λειτουργίας της ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι η κατανομή των κινδύνων μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (επιχειρήσεις, πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα και ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ).

Η ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι ένας σύνδεσμος ανάμεσα στις Ελληνικές Μικρές και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις (ΜΕ), ατομικές ή εταιρικές και στις Τράπεζες. Διευκολύνει και τις δύο πλευρές αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κινδύνου της επιχείρησης . Η διαδικασία που ακολουθείται για την παροχή εγγύησης από την ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι η ακόλουθη: Η ΜΕ απευθύνεται στη Τράπεζα ή στις Τράπεζες της επιλογής της. Η Τράπεζα εξετάζει και αξιολογεί το αίτημα της ΜΕ, το Επιχειρηματικό – Επενδυτικό σχέδιο και την πιστοληπτική ικανότητα των υποψηφίων επενδυτών, σύμφωνα με τους ισχύοντες εσωτερικούς κανονισμούς της και τα κριτήρια πιστοδότησης που εκάστοτε εφαρμόζει, τις προϋποθέσεις και τους περιορισμούς ένταξης της ΜΕ σε ένα από αυτά. Σε περίπτωση που η Τράπεζα θεωρεί ότι το Επιχειρηματικό – Επενδυτικό σχέδιο είναι οικονομικά βιώσιμο, αλλά παράλληλα επιθυμεί για ένα μέρος του δανείου την εγγύηση της ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ, ενημερώνει την ΜΕ για τα προγράμματα της ΤΕΜΠΜΕ και κυρίως για το κόστος, για τις προϋποθέσεις και τους περιορισμούς ένταξης της ΜΕ σε ένα από αυτά.

Το Ταμείο έχει δημιουργήσει 6 διαφορετικά προγράμματα/ προϊόντα που αφορούν εγγυήσεις σε μεσο-μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα δάνεια ή χρηματοδοτικές μισθώσεις για νέες ή υφιστάμενες επιχειρήσεις  οποιασδήποτε μορφής (Ατομικές, ΕΕ, ΟΕ, ΕΠΕ, ΑΕ). Το ύψος του δανείου ή της χρηματοδοτικής μίσθωσης που μπορεί να εγγυηθεί το Ταμείο κυμαίνεται, ανάλογα με το Πρόγραμμα, από €10.000-€400.000 και το ποσοστό κάλυψης του δανείου από 45%-70%.

§  Θερμοκοιτίδες Επιχειρήσεων (Business Incubators)

Οι Θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων είναι φορείς ιδιωτικοί ή κρατικοί που προσφέρουν σε νέες επιχειρήσεις (συνήθως) χώρο εγκατάστασης, χρηματοδότηση καθώς και άλλες υπηρεσίες, όπως χρήση εξοπλισμού, συμβουλευτικές υπηρεσίες, υποστήριξη σε θέματα λογιστικά, νομικά και φοροτεχνικά, μάρκετινγκ και προβολής, εύρεσης προσωπικού και γενικά οτιδήποτε σχετίζεται με την ανάπτυξη της επιχείρησης και τη βιωσιμότητα της. Σε αντάλλαγμα, η εταιρεία της Θερμοκοιτίδας αποκτά ένα ποσοστό της εταιρείας με δυνατότητα συμμετοχής στη διοίκηση. Σε

ορισμένες περιπτώσεις ατελούς μορφής, η Θερμοκοιτίδα προσφέρει απλά χώρο και υπηρεσίες έναντι ενοικίου. Η κύρια αποστολή της Θερμοκοιτίδας είναι να βοηθήσει τη νέα επιχείρηση ώστε να φτάσει σε ένα επίπεδο ανάπτυξης πέρα από το οποίο θα πρέπει συνήθως να αποχωρήσει και να βρει άλλο χώρο εγκατάστασης καθώς και χρηματοδότη, συνήθως Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών. Έτσι, η χρονική διάρκεια της παραμονής στη Θερμοκοιτίδα υπολογίζεται σε 2-3 χρόνια.

Στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκε τα τελευταία χρόνια μέσα από το πρόγραμμα

«ΕΛΕΥΘΩ» η δημιουργία ιδιωτικών Θερμοκοιτίδων στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη (συμμετοχή 50 % του ιδιωτικού τομέα).

§  Επιστημονικά Τεχνολογικά Πάρκα

Τα Επιστημονικά Τεχνολογικά Πάρκα (ΕΤΕΠ) είναι ένας θεσμός που ξεκίνησε από την Αμερική μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ενώ στην Ευρώπη εισήχθη στις αρχές της δεκαετίας του 70. Κύριος στόχος τους είναι η μεταφορά τεχνολογίας και η περιφερειακή ανάπτυξη, μέσα από τη διασύνδεση ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, τοπικών φορέων και επιχειρήσεων.

Στην Ελλάδα, τα πρώτα Πάρκα εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με χρηματοδότηση από την ΕΕ και την ελληνική κυβέρνηση. Σήμερα, λειτουργούν 7 ΕΤΕΠ στην Αθήνα, την Πάτρα, το Βόλο, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο και τη Θεσσαλονίκη, όπου η ΜοκΕ του ΤΕΙ Σερρών πραγματοποίησε εκπαιδευτική επίσκεψη το Νοέμβρη του 2011.

Η καταλληλότητα των χρηματοδοτικών εργαλείων που προαναφέρθηκαν για τα άτομα των ομάδων στόχου – τόσο των τραπεζικών όσο και των προγραμμάτων επιχορήγησης – θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη τόσο από τους ίδιους τους υποψήφιους επιχειρηματίες όσο και από τους συμβούλους που θα αναλάβουν να τους στηρίξουν στην προσπάθειά τους. Είναι γεγονός ότι τα υπάρχοντα τραπεζικά

χρηματοδοτικά εργαλεία δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των ατόμων των ευπαθών κοινωνικών ομάδων που επιθυμούν να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αξιολογηθούν και να αξιοποιηθούν στην Ελλάδα αντίστοιχες καλές πρακτικές που εφαρμόζονται στο εξωτερικό (π.χ. μικροπιστώσεις) καθώς επίσης και νέες χρηματοδοτικές τεχνικές (Jeremie) που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας κυρίως σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με αξιοποίηση ευρείας γκάμας επιχειρηματικών κεφαλαίων ενίσχυσης της.

V.   Λόγοι αποτυχίας νέων επιχειρήσεων

Γιατί καθημερινά ακούμε για επιχειρήσεις που κλείνουν, για επιχειρηματίες που αποτυγχάνουν; Τι κάνει τους υπόλοιπους να ξεχωρίζουν και τους οδηγεί στο κέρδος

και την ευημερία; Τι πρέπει να προσέξουν οι νέοι επιχειρηματίες για να πλεύσουν ευτυχισμένα στα νερά της επιτυχίας και να αποφύγουν τους σκοπέλους και τα ναυάγια;

Πολλές και διαφορετικές είναι οι απόψεις και οι απαντήσεις για τα παραπάνω χωρίς να υπάρχουν αντικειμενικές απαντήσεις. Όλες όμως οι θεωρίες συγκλίνουν σε μερικές «αλήθειες» και παρακάτω θα τις περιγράψουμε αντιπροσωπευτικά και συνοπτικά.

Είναι σαφές ότι δεν είναι όλοι ικανοί να γίνουν επιχειρηματίες και συχνά κάποιοι κληρονομούν μια επιτυχημένη επιχείρηση από τους γονείς τους, αλλά στη συνέχεια αποτυγχάνουν. Πέρα όμως από τα προσόντα χαρακτήρα, όπως ικανότητα λήψης αποφάσεων, δυναμικότητα, επιθυμία για καινοτομία, κ.λπ., υπάρχουν τα προσόντα που διδάσκονται και αυτά αποτελούν συχνά μεγαλύτερη εγγύηση επιτυχίας από το

«ένστικτο». Σήμερα υπάρχει ένας πλήρης κύκλος σπουδών που αφορά όλες τις βαθμίδες και πολλά αντικείμενα επιχειρηματικότητας και στη χώρα μας. Ακόμη, υπάρχει εκτεταμένη ελληνική και ξένη βιβλιογραφία που μπορεί να βοηθήσει τους επίδοξους επιχειρηματίες.

Ένα κρίσιμο σημείο που καθορίζει την καλή έκβαση μιας νέας επιχείρησης είναι η σωστή εκτίμηση των κεφαλαιακών αναγκών. Συχνά δίνεται έμφαση στην εύρεση αρχικού κεφαλαίου για το «άνοιγμα» της επιχείρησης, χωρίς να προσδιορίζεται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και οι καθημερινές ταμειακές ανάγκες, η κάλυψη των λειτουργικών και πώς θα γίνουν αυτά. Ακόμη, αυτό μπορεί να αφορά και σε ένα κακό ή ανύπαρκτο Επιχειρηματικό Σχέδιο (business plan). Όταν ο επιχειρηματίας δεν έχει καταγράψει τις ιδέες του στη συγκροτημένη δομή ενός Επιχειρηματικού Σχεδίου, κινδυνεύει να μην έχει αποσαφηνίσει τις απόψεις του και να έχει πολλά θολά σημεία. Η γραπτή απεικόνιση του επιχειρηματικού σχεδιασμού εκτός από την αποτελεσματικότερη επεξεργασία των δεδομένων, μας δίνει και τη δυνατότητα συχνού ελέγχου αυτών που επιθυμούμε και έχουμε βάλει σαν στόχο και αυτών που πραγματικά πετυχαίνουμε. Μπορούμε έτσι να αναπροσαρμόσουμε τον αρχικό μας σχεδιασμό με βάση τις νέες, πραγματικές επιχειρηματικές συνθήκες.

1.  Κακή εκτίμηση δεδομένων

Ένας άλλος κίνδυνος που βρίσκεται μπροστά στον νέο επιχειρηματία είναι η έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας, που έχει ως επακόλουθο την υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του. Δεν είναι ξένο στην ελληνική πραγματικότητα το φαινόμενο της άποψης ότι κανείς μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του. Αυτός είναι ένας κίνδυνος που αφορά κατά πολύ και τους παλαιούς επιχειρηματίες, ίσως μάλιστα περισσότερο αυτούς. Είναι πολύ συνηθισμένο να συναντά κανείς τον παλαιό και πιθανώς επιτυχημένο επιχειρηματία, ο οποίος «τυφλώνεται» από την γνώση της αγοράς που έχει και συχνά δεν μπορεί να παρακολουθήσει τα νέα δεδομένα και τις αλλαγές στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Αναπόφευκτα οδηγείται σταδιακά στην αποτυχία ή στη στασιμότητα και τον μαρασμό, μια και όπως είναι γνωστό αν μια επιχείρηση δεν επεκτείνεται συνεχώς κινδυνεύει περισσότερο να μείνει εκτός αγοράς. Και στην περίπτωση αυτή το Επιχειρηματικό Σχέδιο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, καθώς δείχνει πώς να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι ανάγκες της επιχείρησης και οι δυνατότητες του κάθε εργαζόμενου σε αυτήν, υπαλλήλων και ιδιοκτήτη.

Τέλος, αναφέρουμε συνοπτικά και μερικούς άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία μιας νέας επιχειρηματικής δράσης, όπως η επιλογή του χρόνου και του τόπου υλοποίησης της επένδυσης, η σωστή εκτίμηση του ανταγωνισμού, η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών (Ιντερνέτ, κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό οι νέοι υποψήφιοι επιχειρηματίες, πριν από οποιαδήποτε επιχειρηματική τους δράση, να εκτιμήσουν σωστά τις συνθήκες της αγοράς στην οποία επιθυμούν να εισέλθουν και να προσδιορίσουν τις προσωπικές τους ικανότητες και φιλοδοξίες σε μια πιο ρεαλιστική βάση.

VI.   Στοιχεία του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος- Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. Α.Ε.

Ο μελλοντικός νέος επιχειρηματίας είναι χρήσιμο να γνωρίζει όλους τους φορείς και τους μηχανισμούς του χρηματοοικονομικού συστήματος, ώστε να μπορέσει η επιχείρησή του να ωφεληθεί από τις παροχές τους. Κοιτάζοντας τη διεθνή εμπειρία, θα δούμε διαφορετικά συστήματα και μηχανισμούς στήριξης της επιχειρηματικότητας με κρατική παρέμβαση, καθώς και με διοικητικά, φορολογικά και άλλα μέτρα ή και τη δημιουργία κρατικών ή ημικρατικών φορέων.

Έτσι, βλέπουμε να εφαρμόζονται οι μειωμένοι συντελεστές φορολογίας, η επιδότηση νέων θέσεων εργασίας ή μέρους του κόστους εργασίας, η κάλυψη μέρους του κόστους των επενδύσεων με επιχορήγηση (δωρεάν κεφάλαια) ή με παροχές άτοκων δανείων. Επίσης, εφαρμόζεται η κατεύθυνση της αποταμίευσης

προς επενδύσεις για ΜΕ με φορολογικές ελαφρύνσεις ή απαλλαγές, η παροχή εγγυήσεων για δάνεια τραπεζών προς ΜΕ απευθείας από το Κράτος (Υπουργεία, Ειδικοί Οργανισμοί και η δημιουργία Χρηματιστηρίου ΜΕ). Στην περίπτωση της δημιουργίας κρατικών ή ημικρατικών φορέων, συναντάμε τα ειδικά ταμεία/φορείς για τη συμμετοχή σε εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων/VC που επενδύουν σε ΜΕ, τους ειδικούς φορείς πιστοδότησης που παρέχουν τόσο εγγυήσεις σε δάνεια τραπεζών και πράξεις Leasing, Factoring & VC, όσο και δάνεια σε ΜΕ και τα ταμεία εγγυήσεων και αντεγγυήσεων (βλ. παρακάτω πίνακα του Ταμείου Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων).

Ένας φορέας που λειτουργεί στη χώρα μας και έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης στο χρηματοπιστωτικό και χρηματοοικονομικό σύστημα των ελληνικών μικρών επιχειρήσεων, είναι το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. Α.Ε.). Επιπλέον, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των οικονομικών και εμπορικών κινδύνων τους, συμπληρώνει τα κενά και τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς και ολοκληρώνει το υφιστάμενο σύστημα. Σκοπός του είναι η ενθάρρυνση, προτροπή όσων γίνεται περισσότερων κοινωνικό-οικονομικών ομάδων στο επιχειρείν και, παράλληλα, ο περιορισμός των συνεπειών από μια ενδεχόμενη αποτυχία. Αυτό διασφαλίζεται με την απαλλαγή της προσημείωσης υποθήκης της μόνιμης και μοναδικής κατοικίας του επιχειρηματία, αφού το Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. του παρέχει εγγύηση.

Παράλληλα, γίνεται κάλυψη των οικονομικών του αναγκών με χαμηλό κόστος και ταυτόχρονα περιορίζεται η τοκογλυφία και η παραοικονομία σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων. Ακόμη, προωθείται η εταιρική και ερευνητική κουλτούρα και ενθαρρύνεται η αύξηση του μεγέθους και της εξωστρέφειας των μικρών επιχειρήσεων, με τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων και την ανάπτυξη αντίστοιχων διαδικασιών παραγωγής, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Έτσι, στις βασικές επιδιώξεις της πρωτοβουλίας αυτής εντάσσεται η υποστήριξη χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων που έχουν μόλις ιδρυθεί ή λειτουργούν όλων των κλάδων της οικονομίας, σε όλα τα στάδια του επιχειρηματικού κύκλου (εκκίνηση, ανάπτυξη, ωρίμανση, διεθνοποίηση, αναδιάρθρωση, διαδοχή). Ακόμη επιδιώκεται η αγορά επιχειρήσεων που έχουν δυσκολία στην πρόσβαση χρηματοδότησης, και η υποστήριξη δραστηριοτήτων υψηλού κινδύνου. Έως σήμερα, το Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. έχει συνάψει συμβάσεις με 15 εμπορικές τράπεζες (Αγροτική, Γενική, Εθνική, Εμπορική, Eurobank Εργασίας, Ελληνική, FBB, Κύπρου, NovaBank, Λαϊκή, Πειραιώς, Probank, OmegaBank, Εγνατία, AspisBank).

Μια μικρομεσαία επιχείρηση μπορεί να ωφεληθεί από τα παραπάνω ως εξής: πρέπει να απευθυνθεί σε μια τράπεζα και εάν αυτή κρίνει οικονομικά βιώσιμο το Επιχειρηματικό Σχέδιο και επιθυμεί την εγγύηση του Ταμείου, τότε θα ενημερώσει την επιχείρηση για τα προγράμματα του ταμείου, θα συμπληρώσουν μια αίτηση

εγγυοδοσίας και θα την αποστείλουν στο Ταμείο. Αυτό θα απαντήσει εντός 20 ημερών και σε περίπτωση θετικής απάντησης υπογράφεται σχετική σύμβαση πίστωσης τράπεζας και επιχείρησης, καθώς και εγγυητική πράξη μεταξύ τράπεζας και Ταμείου.

Πίνακας: «Προσφορά βασικών προϊόντων ελληνικού χρηματοπιστωτικού και χρηματοοικονομικού συστήματος»

ΦΟΡΕΙΣ	ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ	ΠΟΣΟΣΤ. ΚΑΛΥΨΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ	ΟΡΟΙ	ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΓΙΑ ΜΕ
Εμπορικές επενδυτικές, συνεταιριστικές Τράπεζες -> Νεοσύστατες & υφιστάμενες	Βραχ/πρόθ. δάνειαΜ/Μ δάνεια   Εγγυητικές επιστολές	≤80% ενός επενδυτικού σχεδίου	Αυστηρά κριτήρια(έλεγχοι φερεγγυότητας ΜΕ, προοπτικές, δυνατότητα εκπλήρωσης υποχρεώσεων, εμπράγματες εξασφαλίσεις κ.λπ.)Υψηλό σχετικά κόστος, αλλά επιλογή από ΜΕ μεταβλητού ή σταθερού επιτοκίου και νομίσματος	Το     χαμηλότερο κόστος στην αγορά
Εταιρείες Factoring -> Υφιστάμενες	Προκαταβολές   Ασφάλιση Εξαγωγών	≤80% της αξίας των τιμολογίων ≤100% της αξίας των τιμολογίων	– Αυστηρά κριτήρια και έλεγχος των Πελατών των ΜΕ	Υψηλότερο κόστος σε σχέση με κόστος βραχ/πρόθ. τραπεζ. δανεισμού
Εταιρείες Leasing   -> Υφιστάμενες	Χρηματοδ. Μίσθ.   Αντίστρ. Μίσθωση   Leasing Αυτοκ.   Leasing Ακινήτ.	100% μιας επένδυσης	– Αυστηρά κριτήρια (όπως τραπεζικά)	Το πιο υψηλό σχετικά κόστος στην αγορά (με εξαίρεση το VC)

Εταιρείες Επιχειρηματικών Συμμετοχών/VC -> Κυρίως σε υφιστάμενες	– Συμμετοχή σε μετοχικό κεφάλαιο	<50% του μετοχικού κεφαλαίου	– Αυστηρά κριτήρια (έλεγχος φερεγγυότητας ΜΕ, προοπτικές ΜΕ, σοβαρότητα διοίκησης ΜΕ κ.λπ.)	Το      υψηλότερο κόστος στο χρημ/πιστωτ. Χρημ/οικ. σύστημα
ΤΕΜΠMΕ Α.Ε.   -> Νεοσύστατες & υφιστάμενες	– Εγγυήσεις & Αντεγγυήσεις για όλα τα παραπάνω προϊόντα	≤80% του κινδύνου	– Βαθμολόγηση αιτημάτων	Μόνο χαμηλή προμήθεια

1.  Ο νέος αναπτυξιακός νόμος

Κίνητρα για ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια στους τομείς του εμπορίου, της μεταποίησης, του τουρισμού και της παροχής υπηρεσιών προσφέρει ο νέος Επενδυτικός Νόμος, με ποσοστά επιχορηγήσεων έως και το 55%, ανεξαρτήτως του αν μια επιχείρηση είναι παλαιά ή νέα. Ο νέος επενδυτικός νόμος δίνει την δυνατότητα για ίδρυση ή εκσυγχρονισμό επιχειρήσεων με ποσοστό συμμετοχής στο 25% του επενδυτικού σχεδίου.

Οι επιχορηγήσεις παρέχονται είτε ως ποσά χρηματικής ενίσχυσης για τις δαπάνες, είτε ως επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης ή ως φοροαπαλλαγή ή ως επιχορήγηση του κόστους δημιουργούμενης θέσης απασχόλησης. Παράλληλα, προστίθεται ένα 5% εφόσον συντρέχει μία από τις παρακάτω περιπτώσεις:

• Εγκατάσταση των επιχειρήσεων εντός Β.Ε.Π.Ε
  • Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδος τουλάχιστον 4 ή 5 αστέρων.
  • Εκσυγχρονισμό παραδοσιακού ή διατηρητέου ξενοδοχείου.
  • Μετατροπή παραδοσιακού ή διατηρητέου σε ξενοδοχειακή μονάδα.
  • Εκσυγχρονισμό ξενοδοχείου με αναβάθμιση του σε κατηγορία 4 ή 5 αστέρων.
  • Εγκατάσταση τουριστικών επιχειρήσεων σε Π.Ο.Τ.Α
  • Νεοϊδρυόμενοι φορείς που δεν έχουν παρέλθει έτος από την σύσταση τους.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως αυτές ορίζονται από την κοινοτική νομοθεσία, παρέχεται επιπλέον ποσοστό ενίσχυσης

15% εκτός των επιχειρήσεων του τομέα μεταφορών. Με κοινή υπουργική απόφαση καθορίζεται το συγκεκριμένο ποσοστό ανά νόμο βάση του κριτηρίου του Α.Ε.Π της περιοχής. Η επιχορήγηση, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπερβεί το 55%. Η κατάθεση των αιτήσεων γίνεται δεκτή σε όλη τη διάρκεια του έτους.

VII. Venture Capital: Ενίσχυση στον νέο επιχειρηματία

Είναι γεγονός ότι ο νέος επιχειρηματίας προβληματίζεται συχνά στην εύρεση των απαραίτητων κεφαλαίων για να αρχίσει τη δραστηριότητά του και να την υποστηρίξει στο πρώτο διάστημα μέχρι να αρχίσει η κανονική εισροή κερδοφορίας. Για τον σκοπό αυτό υπάρχουν πολλές λύσεις, με αυτή του Venture Capital να αποδεικνύεται ελκυστική για πολλούς νέους επιχειρηματίες.

1.  Σχετικά με το Venture capital

Πρόκειται για κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και ο όρος Venture Capital ερμηνεύεται ως μέσο-μακροπρόθεσμες επενδύσεις υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου με συμμετοχή στα ίδια κεφάλαια νέων ή ταχέως αναπτυσσόμενων μη εισηγμένων επιχειρήσεων.

Εναλλακτικά, μπορούμε να ορίσουμε το Venture Capital ως έναν τρόπο χρηματοδότησης της ίδρυσης, ανάπτυξης ή εξαγοράς μιας εταιρείας, βάσει του οποίου ο επενδυτής αποκτά τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης. Κυρίως στηρίζει τις ανάγκες δυναμικών και γρήγορα αναπτυσσόμενων εταιρειών που χρειάζονται ίδια κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους.

Η κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (σποράς ή εκκίνησης) όσο και σε μεταγενέστερο (ανάπτυξης ή εξαγοράς). Οι αποδόσεις στις οποίες αποβλέπουν οι χρηματοδότες είναι ανάλογες του επιχειρηματικού κινδύνου που αναλαμβάνουν. Επιπλέον, το Venture Capital χρησιμοποιείται συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της εταιρικής ιδιοκτησίας είτε σε μετόχους μειοψηφίας, είτε σε ομάδες στελεχών των εταιρειών (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων.

Η χρηματοδότηση Venture Capital πραγματοποιείται συνήθως μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κατά την οποία δε συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι προκειμένου να συμμετάσχει η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες Venture Capital χρησιμοποιούν και διάφορα άλλα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις τους, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια. Ως επί το πλείστον, ο κύριος μέτοχος εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας του μετά την επένδυση του χρηματοδότη.

Το Venture Capital αποτελεί μια σχετικά νέα μορφή χρηματοδότησης που πρωτοεμφανίστηκε στις Η.Π.Α. μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται με μεγάλη επιτυχία από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Η χρηματοδότηση μέσω του θεσμού αυτού έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη πολλές από τις επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν. Τέτοιες περιπτώσεις στη χώρα μας αποτελούν οι εταιρείες Goody’s, Γερμανός και Chipita, ενώ σε άλλες χώρες, γνωστά παραδείγματα εταιρειών που χρηματοδοτήθηκαν με τον τρόπο αυτό είναι οι Microsoft, Amazon.com και Yahoo!

Το venture capital αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς παγκοσμίως ενώ, σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης αναπτύσσονται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους.

Επιχειρηματικές ικανότητες

Παρακάτω παρατίθενται μερικά on-line tests επιχειρηματικότητας μέσω των οποίων μπορείτε να ερευνήσετε τις δυνατότητές σας σαν επιχειρηματίας:

·         Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητας από το Γραφείο Διασύνδεσης του ΤΕΙ Κρήτης, http://epix.career.teiher.gr/quiz.asp

·         Entrepreneur’s Quiz, http://www.donbarker.com/quiz/

·         Small Business Development Center, Entrepreneur’s Quiz, http://www.hrsbdc.org/start/quiz/

·         Small Business Centre-Waterloo Region, Take the Entrepreneurship Quiz, http://www.bizenterprisecentre.com/documents/Entrepreneurship_Quiz.p df

·         The Small Business Knowledge Base Home Page, The Entrepreneur Test, http://www.bizmove.com/other/quiz.htm

·         RoundOne: The Entrepreneur’s Playbook, Entrepreneurship Quiz Index, http://www.roundone.com/

1. Εισαγωγή – Επιχειρησιακή δεοντολογία

1.  Φιλοσοφικές προσεγγίσεις ηθικής.

1. Τελεολογική (Teleology)
   1. Ηθικά σωστή συμπεριφορά θεωρείται αυτή που οδηγεί στα επιθυμητά αποτελέσματα.
   1. Εγωιστική (σωστό είναι ότι εξυπηρετεί τα προσωπικά συμφέροντα).
   1. Ωφελιμιστική(Μεγιστοποίηση της ωφέλειας για όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα. Συνεχής σύγκριση κόστους και ωφέλειας για όλους τους εμπλεκόμενους δηλαδή για όλες τις ομάδες συμφερόντων).

• Δεοντολογική (deontology)
  • Έμφαση στο σεβασμό των δικαιωμάτων του ατόμου και στις προθέσεις του περισσότερο, παρά στις συνέπειες μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς.

• Σχετική (relativist)
  • «Ότι κάνουν όλοι». Το άτομο παρατηρεί τις πράξεις των μελών της ομάδας και υιοθετεί την υπερισχύουσα συμπεριφορά.

• Απόλυτα ηθική (Virtue ethics)
  • Υιοθέτηση συμπεριφοράς που βασίζεται στις κοινά παραδεκτές ηθικές αξίες όπως η πίστη, η αφοσίωση, η τιμιότητα, η ειλικρίνεια.

2.  Έννοια του Business Ethics (Επιχειρηματική Ηθική – Δεοντολογία).

Κάθε ανθρώπινη οργάνωση διοικείται από ανθρώπους και οι άνθρωποι έχουν ηθικές αξίες, όπως επίσης έχουν και επιθυμίες για την απόκτηση ισχύος. Με τον ίδιο τρόπο που το χρήμα παρεμβαίνει στην ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών, παρεμβαίνει και στην απόκτηση και διατήρηση της προσωπικής ισχύος. Ευσταθεί, συνεπώς η διατύπωση ότι η επιθυμία για την απόκτηση χρήματος στοχεύει ουσιαστικά στη δυνατότητα εφοδιασμού με αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και για την απόκτηση δύναμης.

Οι νόμοι και κάθε μορφής κανονισμοί, καθορίζουν τα όρια της απόκτησης και χρήσης της δύναμης. Το πολυμήχανο της ανθρώπινης σκέψης, όμως, οδηγεί σε νέες πολυπλοκότητες που δεν είναι δυνατό να προβλέπονται από το κανονιστικό πλαίσιο. Άλλωστε όσο πολυπλοκότερο είναι το κανονιστικό πλαίσιο, τόσο ευκολότερη είναι η παραβίαση των ορίων που θέτει.

Οι ηθικές αξίες (values) και αρχές (principles) των προσώπων μεταβιβάζονται στον οργανισμό που ηγούνται ή συμμετέχουν στη διοίκηση, στο μέτρο που εξυπηρετείται

η ανάπτυξη αυτού του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκονται πολύ συχνά οι ηγέτες και όσοι συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, ενώπιον ηθικών διλημμάτων και να καλούνται να λάβουν θέση.

Παράλληλα, τα πρόσωπα και οι οργανισμοί ασκούν επάγγελμα, αναπτύσσουν συνεργασίες, διαθέτουν προϊόντα ή και υπηρεσίες και διαθέτουν ισχύ, την οποία διαχειρίζονται.

Αν αποδεχτούμε ότι τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα και οι κάθε μορφής οργανισμοί, ακόμη και αυτοί που είναι πράγματι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εργάζονται για την απόκτηση ισχύος, τότε δημιουργείται άμεσα μια αντίφαση με ότι αφορά την ηθική. Τα πρόσωπα και οι οργανισμοί, αποδέχονται τις αρχές άσκησης ενός επαγγέλματος, προκειμένου να αποκτήσουν ισχύ, ανεξάρτητα από την τήρηση αυτών των αρχών.

Όλες οι κοινωνίες, προκειμένου να ευημερήσουν, διαμορφώνουν πλαίσια ορθολογικής επαγγελματικής δράσης, ώστε να διευκολύνονται οι συναλλαγές μέσα από τη διαμόρφωση συστημάτων εμπιστοσύνης.

Έτσι, σχεδόν όλα τα επαγγέλματα, είτε αυτά ασκούνται ατομικά, είτε ομαδικά από οργανισμούς, έχουν αναπτύξει έναν «κώδικα δεοντολογίας». Ενώ οι κώδικες αυτοί έχουν ως στόχο την προστασία αυτών που ασκούν το επάγγελμα, ώστε να μεγιστοποιείται και να διατηρείται η δύναμη αυτών που εμπλέκονται στην άσκηση του επαγγέλματος, μέσα από την απόκτηση της εμπιστοσύνης στην ικανότητα άσκησης του επαγγέλματος, όλοι οι υπόλοιποι συνεργαζόμενοι βασίζουν την εμπιστοσύνη σε πρόσωπα και οργανισμούς στην προσωπική (ή και οργανωσιακή, πάντως πρόσωπα την εκφράζουν) διορατικότητα.

Προκειμένου να τεθούν βάσεις για την επέκταση της εμπιστοσύνης σε όλους τους συνεργαζόμενους, οι ίδιες οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν στη δεκαετία του 70 την προσπάθεια διαμόρφωσης μιας «δεοντολογίας», που επειδή οι συνεργαζόμενοι καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των μελών της κοινωνίας, ενσωματώνει τις γενικές ηθικές αρχές, όπως αυτές εξελίσσονται.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η διαμόρφωση μιας «επιχειρηματικής δεοντολογίας», η οποία να ικανοποιεί:

• Το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
  • Την εμπιστοσύνη των συνεργαζομένων.
  • Την κοινωνική αποδοχή της άσκησης του επαγγέλματος.

Για το σκοπό αυτό, ολοένα και περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις, διατυπώνουν κωδικοποιημένα, τις αξίες και τις αρχές που διέπουν την άσκηση της επιχειρηματικής δράσης, σε σχέση με τις γενικά διαμορφωμένες αρχές περιορισμού της επιβολής ισχύος σε όποιον θεωρείται ασθενέστερος.

1.  Σε ποιόν απευθύνεται.

Τα φυσικά και Νομικά Πρόσωπα που συνεργάζονται με όσους ασκούν επάγγελμα, είτε αυτοί είναι πρόσωπα είτε οργανισμοί, μπορούν να τοποθετηθούν σε

κατηγορίες, που η κάθε μία απαιτεί εξισορρόπηση. Η κάθε κατηγορία προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα μακροχρόνια οφέλη της με τη μικρότερη δυνατή θυσία.

Παράλληλα, η κάθε κατηγορία συνίσταται από πρόσωπα που ενεργούν αυτοτελώς ή για λογαριασμό του οργανισμού που τους έχει εξουσιοδοτήσει να τον εκφράζουν, δεν παύουν όμως να έχουν τους προσωπικούς τους ηθικούς περιορισμούς.

Χωρίς να υπονοείται ότι η επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος κατατάσσεται με κάποιο συγκεκριμένο και προκαθορισμένο τρόπο, γίνεται μια προσπάθεια από τον Ακαδημαϊκό και τον επιχειρηματικό κόσμο, να διερευνηθούν οι συγκρούσεις συμφερόντων, ομαδοποιημένα.

Μια γενικευμένη κατηγοριοποίηση, που λαμβάνει υπόψη τη σύγκρουση συμφερόντων, την οποία καλείται να λάβει υπόψη η «δεοντολογία», περιλαμβάνει τις ομάδες ενδιαφερομένων:

• Τους συμμέτοχους στο κεφάλαιο μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, που θέλουν να πεισθούν ότι αυτοί που αποφασίζουν για τις δράσεις οι οποίες χρησιμοποιούν τη δική τους αποταμίευση, το κάνουν για να μεγιστοποιήσουν την απόδοση του κεφαλαίου, σε αναλογία με αυτό που έχει ο καθένας διαθέσει.
  • Τους αγοραστές των αγαθών ή υπηρεσιών, που αναμένουν να παραλάβουν αυτό που πρόκειται να πληρώσουν.
  • Τους δανειστές, που θέλουν να διασφαλίσουν την επιστροφή των αποταμιεύσεων που διέθεσαν, μαζί με δίκαιο τίμημα για τη χρήση του.
  • Τους εργαζόμενους, που επιθυμούν τη μεγιστοποίηση των αμοιβών τους, τη συνέχιση της εργασιακής και μισθοδοτικής τους σχέσης.
  • Τους διαχειριστές των κοινών υποδομών και υπηρεσιών, που ενδιαφέρονται για την κάλυψη του κόστους τους.
  • Τους ανταγωνιστές, που ανησυχούν για την καταδολίευση των συμφωνημένων (έστω και σιωπηρά και ενδεχομένως ύποπτα) κανόνων.
  • Τις κοινωνικές οργανώσεις, που ενδιαφέρονται για ό,τι τα μέλη τους θεωρούν πρέπον προς την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης.
  • Τις οργανώσεις ηθικού προσανατολισμού, που προσπαθούν να γενικεύσουν την εφαρμογή των δικών τους αξιών και αρχών.

Παρά το γεγονός ότι η παράθεση των κατηγοριών δείχνει αδυναμία γεφύρωσης των αντιθέσεων, οι μέχρι σήμερα προσπάθειες διαμόρφωσης κωδίκων επιχειρηματικής και επαγγελματικής συμπεριφοράς, έχουν ήδη επιτύχει να διαμορφώσουν ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο, τόσο ώστε οι υπερβάσεις του να θεωρούνται «σκάνδαλα».

II.       Κοινωνική ευθύνη επιχειρήσεων

Γιατί μια επιχείρηση πρέπει να είναι κοινωνικά υπεύθυνη;

• Γιατί το απαιτεί όλο και περισσότερο η κοινωνία.
• Γιατί μακροχρόνια βελτιώνει τη φήμη και τη δημόσια εικόνα της επιχείρησης αλλά και την αφοσίωση των εξωτερικών και των εσωτερικών πελατών της.
• Γιατί οι άλλες επιχειρήσεις (του κλάδου, της περιοχής κ.λπ.), είναι κοινωνικά υπεύθυνες.

1. Επιχειρηματική ηθική είναι το σύνολο των κανόνων και των αρχών που ωθούν τη συμπεριφορά των ατόμων στο χώρο των επιχειρήσεων.

• Κοινωνική ευθύνη επιχειρήσεων είναι η υποχρέωση μιας επιχείρησης να μεγιστοποιεί τις θετικές της επιδράσεις στην κοινωνία και να ελαχιστοποιεί τις αρνητικές. Άρα η επιχειρηματική ηθική αποτελεί τμήμα της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων δεδομένου ότι σχετίζεται με θέματα που αφορούν τις επιπτώσεις της λειτουργίας της επιχείρησης, στην κοινωνία. Σύμφωνα με τον καθηγητή Carroll η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων αναπτύσσεται σαν μια πυραμίδα περιλαμβάνοντας τέσσερις περιοχές οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω.

I.                 Ιστορική εξέλιξη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικής ηθικής

1.  Πριν το 1970.

Η οικονομική κρίση του 1930 και ο Παγκόσμιος πόλεμος κατέδειξαν την ανάγκη για κοινωνική πολιτική και την ανάπτυξη κοινωνικής συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρηματιών και κοινωνικών ομάδων. Η οικονομική ανάπτυξη των δεκαετιών 1950-1960 έδωσε την ευκαιρία στην Ευρώπη να αναπτύξει αξιοσημείωτη κοινωνική πολιτική ενώ η συνθήκη της Ρώμης και η δημιουργία της ΕΟΚ και στη συνέχεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτέλεσε σημαντικό μοχλό βελτίωσης των συνθηκών και των όρων απασχόλησης στους εργασιακούς χώρους. Όμως για πολλά χρόνια ο στόχος των επιχειρήσεων ήταν ένας και μοναδικός και συνώνυμος της «μεγιστοποίησης του κέρδους», γεγονός που αποτέλεσε το βασικό πιστεύω των στελεχών χαρακτηρίζοντας ανάλογα τη συμπεριφορά τους. Στην Αμερική το γεγονός αυτό, δημιούργησε αρνητικές εντυπώσεις για τις επιχειρήσεις δίνοντας αφορμή για την ανάπτυξη κινημάτων από άτομα, ομάδες, οργανώσεις με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών και των εργαζομένων. Ταυτόχρονα ψηφίστηκαν και οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Αρχικά, τα ηθικά διλήμματα στον κόσμο των επιχειρήσεων αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης από θρησκευτική άποψη. Τονίζονταν τα δικαιώματα των εργαζομένων αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας ενώ κολλέγια και πανεπιστήμια σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, εισήγαγαν τη διδασκαλία μαθημάτων κοινωνικής ηθικής.

Με την ανάπτυξη των απρόσωπων επιχειρήσεων και την αύξηση των μετόχων και την κοινωνική πίεση, αρχίζει σιγά-σιγά να επικρατεί η αντίληψη ότι τα διοικητικά στελέχη και γενικότερα η διοίκηση μιας εταιρίας είναι βέβαια υπεύθυνα απέναντι στους μετόχους για τα οικονομικά αποτελέσματα και την κατάσταση της επιχείρησης αλλά οφείλουν ταυτόχρονα να ικανοποιούν τα συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων με τις οποίες συνεργάζονται: ομάδες πελατών, προμηθευτών, κοινωνικό σύνολο.

2. Περίοδος 1970-1990

• Καθηγητές ξεκινούν να γράφουν και να διδάσκουν για επιχειρηματική ηθική και κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων.
• Φιλόσοφοι εφαρμόζουν θεωρίες ηθικής και φιλοσοφικές αναλύσεις προκειμένου να διερευνηθεί ο τομέας της επιχειρηματικής ηθικής.

• Οι επιχειρήσεις αρχίζουν να ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τη δημόσια εικόνα τους και ασχολούνται με θέματα δεοντολογίας και ηθικής.
• Δημιουργούνται κέντρα, ινστιτούτα μελέτης και οργανώνονται συνέδρια.
• Οι ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στο να προσδιορίσουν τα ηθικά διλήμματα και τις επιπτώσεις τους άλλα και να καθορίσουν τις πιθανές συμπεριφορές των διοικητικών στελεχών. Δωροδοκίες, παραπλανητική διαφήμιση, ασφάλεια προϊόντων, προστασία περιβάλλοντος, είναι ορισμένα από τα θέματα για τα οποία γίνεται ευρεία συζήτηση.
• Οι επιχειρήσεις όλο και περισσότερο καλούνται να συμβάλλουν στην επίλυση προβλημάτων που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας όπως υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων, ακίνδυνη χρήση προϊόντων κ.λπ.

3. Δεκαετία 1990

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις Η.Π.Α. δίνεται όλο και περισσότερη έμφαση στην ποιότητα ζωής μέσα στον εργασιακό χώρο με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται ειδικά προγράμματα βελτίωσης ποιότητας ζωής, ενώ δίνεται έμφαση από τις επιχειρήσεις στη δημιουργία συνθηκών που θα βοηθήσουν στην πρόληψη ηθικών διλημμάτων και θα δημιουργήσουν κανόνες δεοντολογίας (κώδικες ηθικής, δημιουργία ειδικών τμημάτων, ανάπτυξη προγραμμάτων δεοντολογίας).

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και περισσότερο δίνεται έμφαση στην ευθύνη του εργοδότη για πρόληψη επαγγελματικών ασθενειών και ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, υιοθετείται η φιλοσοφία για δημόσια λογοδοσία των επιχειρήσεων, εκδίδονται «ομοσπονδιακές οδηγίες ποινών για τις οργανώσεις» και δημιουργούνται «επιτροπές ποινών» οι οποίες επιβάλλουν πρόστιμα εάν οι εργαζόμενοι μιας επιχείρησης παρανομήσουν και στη συγκεκριμένη αυτή επιχείρηση δεν υφίσταται κάποιο πρόγραμμα δεοντολογίας. Ειδικότερα, η σύνδεση της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και του κράτους επιτυγχάνεται μέσω της κοινωνικής πολιτικής η οποία διακρίνεται (Καραγιώργος, 1996):

1. Δημόσια κοινωνική πολιτική

• Πολιτική δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις εργατικής πολιτικής στους αντίστοιχους τομείς.

• Πολιτική λοιπού κοινωνικού συνόλου, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις κοινωνικού περιεχομένου για ειδικές κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες, άτομα με ειδικές ανάγκες).
  • Ευρύτερη κοινωνική πολιτική, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις για το κοινωνικό σύνολο γενικά όπως προστασία δημόσιας υγείας, προστασία του περιβάλλοντος, προστασία καταναλωτών.
• Ιδιωτική κοινωνική πολιτική

• Επιχειρηματική (εργοστασιακή, έξω-εργοστασιακή, αφανής)
  • Έξω-επιχειρηματική (έργο φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, πολιτιστικών συλλόγων)

Τα τελευταία χρόνια και με βάση τα παραπάνω κερδίζουν έδαφος δύο απόψεις.

1. «Έμφαση στους πόρους» (Resource based view), σύμφωνα με την οποία η δυνατότητα μιας επιχείρησης να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σημερινού περιβάλλοντος θα εξαρτηθεί από την ποιότητα και την ποσότητα των διαθέσιμων σε αυτή πόρων. Μια επιχείρηση θα έχει διατηρήσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (competitive advantage) εφόσον οι παράγοντες που το δημιουργούν υποστηρίζονται από υποστηρίζονται από πόρους που δεν αντιγράφονται εύκολα από τους ανταγωνιστές. Η σχέση της επιχείρησης με το φυσικό της περιβάλλον (natural resource – based view of the firm), η σχέση της με την κοινωνία-με την έννοια της κοινωνικής ευθύνης, αλλά και η διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, συμβάλλουν στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (Hammel & Prahalad, 1994. Litz, 1996. Hart, 1995.)
2. «Γνωστοποίηση των πληροφοριών της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων». Δεδομένου ότι το κοινωνικό σύνολο ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για το κοινωνικό έργο των επιχειρήσεων, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βρουν σύστημα μέτρησης και παρουσίασης των κοινωνικών τους δραστηριοτήτων. Σαν αποτέλεσμα αναπτύχθηκε η λογιστική κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων που είναι ο κλάδος της λογιστικής που ασχολείται με την παροχή πληροφοριών που αναφέρονται στις δραστηριότητες των επιχειρήσεων που προκαλούν κοινωνικές επιπτώσεις (Καραγιώργος 1996).

I.             Οργανωσιακή κουλτούρα και επιχειρηματική δεοντολογία

1.  Οργανωσιακή κουλτούρα.

Οργανωσιακή κουλτούρα είναι το σύνολο των αξιών, ο τρόπος σκέψης και οι στάσεις που διέπουν τα μέλη μιας οργάνωσης κα διδάσκονται στα νέα μέλη. Εκφράζεται σε δύο επίπεδα με εμφανή χαρακτηριστικά (σλόγκαν, τελετές, κώδικας ντυσίματος, διευθέτηση χώρων) και αφανή χαρακτηριστικά (αξίες, πιστεύω, συναισθήματα, τρόπος σκέψης). Η οργανωσιακή κουλτούρα εξυπηρετεί τους εξής στόχους:

1. Εσωτερική ολοκλήρωση: Οι εργαζόμενοι αναπτύσσουν ομαδικό συναίσθημα γνωρίζοντας τι να κάνουν, πώς να ενεργήσουν, πώς να επικοινωνήσουν, με ποιο τρόπο θα προχωρήσουν στην λήψη μιας απόφασης. Με άλλα λόγια, γνωρίζουν ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και ποια δεν είναι και αυτό αποτελεί φορέα εσωτερικής ολοκλήρωσης.
2. Εξωτερική ολοκλήρωση: Με ποιους τρόπους η οργάνωση πετυχαίνει τους στόχους της συνδιαλεγόμενη με το εξωτερικό της περιβάλλον.

2. Κουλτούρα και στρατηγική.

Η επιχειρησιακή στρατηγική και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης θεωρούνται παράγοντες που επιδρούν σημαντικά στη διαμόρφωση της επιχειρηματικής κουλτούρας. Διακρίνουμε κατά Demisson:

1. Κουλτούρα προσαρμογής (Adaptability culture). Δημιουργείται όταν η στρατηγική δίνει έμφαση στο εξωτερικό περιβάλλον το οποίο στη δεδομένη περίπτωση απαιτεί ευελιξία και αλλαγή προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των καταναλωτών. Ενθαρρύνεται η συνεχής διερεύνηση του (άμεσου) εξωτερικού περιβάλλοντος και βέβαια η αξιοποίηση των μηνυμάτων που λαμβάνονται από αυτό.
2. Κουλτούρα αποστολής (Mission culture). Εξυπηρετεί ένα σχετικά σταθερό περιβάλλον. Δίνει έμφαση στο όραμα, την αποστολή και στη μελλοντική θέση της επιχείρηση.
3. Συμμετοχική κουλτούρα (Involvement – Democratic culture). Έμφαση στη συμμετοχή και εμπλοκή των εργαζομένων, αλλά και στη γρήγορη αλλαγή του περιβάλλοντος.

• Κουλτούρα συνέπειας (Consistency culture): Αναπτύσσεται σε σχετικά σταθερό περιβάλλον, δίνει έμφαση στην παράδοση, στην τήρηση των πολιτικών και στα σύμβολα. Χαρακτηρίζεται από τυπικότητα, δεδομένου ότι έτσι πιστεύεται πως επιτυγχάνονται οι στόχοι.

3.  Οργανωσιακή κουλτούρα και ηθικές αξίες.

Οι ηθικές αξίες θεωρούνται πιο σημαντικές αξίες μιας οργανωσιακής κουλτούρας. Αποτελούν κώδικα αρχών και αξιών αποδεκτό από την κοινωνία και το άτομο, σχετικά με το είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι ηθικό ή ανήθικο, δίκαιο ή άδικο κ.λπ. Διακρίνονται από τις νομοθετικές ρυθμίσεις που δημιουργούνται από την πολιτεία και αποτελούν ένα κωδικοποιημένο σύνολο αρχών που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά των ατόμων, δεδομένου ότι οι ηθικές αξίες ρυθμίζουν ότι δεν ρυθμίζεται από τη νομοθεσία. Έτσι, ηθικό δίλημμα προκύπτει όταν κάθε εναλλακτική λύση θεωρείται ως μη αποδεκτή γιατί αντιτίθεται στις ηθικές αξίες. Τα ηθικά διλήμματα μειώνονται και οι επιλογές γίνονται πιο εύκολες όταν οι ηθικές αξίες ενσωματώνονται στην επιχειρησιακή κουλτούρα.

4.  Πηγές ηθικών αξιών στις οργανώσεις.

1. Προσωπική ηθική των μελών.

• Πιστεύω
  • Αξίες
• Οργανωσιακή κουλτούρα.

• Τελετές επιβράβευσης
  • Σύμβολα
  • Ιστορία επιχείρησης
• Οργανωσιακά συστήματα και πολιτικές.

• Κώδικας ηθικής
  • Συστήματα ανταμοιβών
  • Προαγωγές
  • Εκπαίδευση

• Στρατολόγηση, επιλογή
  • Δομή
  • Ηγεσία και συμπεριφορά προϊσταμένων
  • Ασφάλεια και προστασία εργαζομένων
  • Συμπεριφορά συναδέλφων

5. Τρόποι ενσωμάτωσης των ηθικών αξιών στην οργανωσιακή κουλτούρα.

1. Καθορισμός υπευθυνότητας

• Μέθοδοι επικοινωνίας

• Εκπαίδευση

• Παράδειγμα προϊσταμένων

• Ανατροφοδότηση και αξιολόγηση προγράμματος

I.           Επιχειρησιακή ηθική και διοίκηση ανθρωπίνων πόρων

1.  Σεβασμός των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων και η «οργανωσιακή δικαιοσύνη» (organizational justice), είναι ένας ταχύτατα εξελισσόμενος κλάδος της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων προς μια πολύ βασική ομάδα συμφερόντων, τους εργαζόμενους.

Βεβαίως τα συντάγματα των διαφόρων χωρών μπορεί να θεμελιώνουν ατομικά δικαιώματα όπως η ελευθερία του λόγου, του συνεταιρίζεσθαι, της εργασίας και της μόρφωσης αλλά σε ποιο βαθμό αυτά υλοποιούνται μέσω των σχετικών νόμων και εφαρμόζονται μέσα στους εργασιακούς χώρους; Ποια πραγματικά δικαιώματα έχει ο εργαζόμενος και πως αυτά διασφαλίζονται μέσα στον κάθε εργασιακό χώρο; Π.χ. σε ποιό βαθμό υπάρχουν μηχανισμοί μέσα σε μια επιχείρηση οι οποίοι δίνουν την ευκαιρία στον εργαζόμενο να «βρει το δίκιο του», όταν θεωρεί ότι αδικείται; Μπορεί να απευθυνθεί χωρίς συνέπειες σε κάποιο ανώτερο όργανο, προϊστάμενο ή τμήμα; Ο βαθμός στον οποίο μια επιχείρηση ενδιαφέρεται και εφαρμόζει πραγματικά τα δικαιώματα των εργαζομένων και την ανάπτυξη μιας φιλοσοφίας δικαιοσύνης στον εργασιακό χώρο εξαρτάται από παράγοντες όπως:

• Η φιλοσοφία της διοίκησης
• Η οργανωσιακή κουλτούρα
• Η επικρατούσα συμπεριφορά του ηγέτη

2.  Ποια τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι εκείνα τα δικαιώματα που επιθυμούν οι εργαζόμενοι και αφορούν αφενός την εξασφάλιση εργασίας και αφετέρου τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται και υλοποιούνται οι όροι εργασίας, ανεξάρτητα από το αν τα δικαιώματα αυτά διασφαλίζονται από το νόμο, από συλλογικές συμβάσεις ή από ενδοεπιχειρησιακές συμφωνίες. Αυτό σημαίνει ότι τα δικαιώματα αυτά σχετίζονται με την αξιοπρεπή μεταχείριση όλων των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων και αφορούν μεταξύ άλλων:

1. Στο δικαίωμα στην ενημέρωση (π.χ. για την πορεία της επιχείρησης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που επίκειται «κλείσιμο» της, για τους κινδύνους υγείας και ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο, για τους τρόπους βελτίωσης

της απόδοσης του εργαζόμενου, για τις δυνατότητες εκπαίδευσης, για τους λόγους απόλυσης κ.λπ.)

• Στο δικαίωμα για προστασία (π.χ. από σεξουαλική παρενόχληση, από εκδίκηση όταν ο εργαζόμενος εκφράσει παράπονα για συγκεκριμένες ενέργειες του εργοδότη ή του προϊσταμένου, από συμμετοχή σε σωματείο, από εκμετάλλευση των προσωπικών του στοιχείων κ.α.)
• Στο δικαίωμα για ίση μεταχείριση κ.λπ.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων θα μπορούσαν να διακριθούν σε επιμέρους κατηγορίες:

1. Τα δικαιώματα που αφορούν στην εξασφάλιση της εργασίας και είναι,

• ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση
  • τεκμηριωμένη απόλυση
  • Τα δικαιώματα μέσα στον εργασιακό χώρο και είναι,

• προστασία από κάθε μορφής διακρίσεις
  • προστασία συνδικαλιστικών δικαιωμάτων
  • προστασία υγείας / ζωής (επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα)
  • προστασία προσωπικών πληροφοριών
  • δικαίωμα συμμετοχής στις αποφάσεις που αφορούν τον ίδιο άμεσα ή έμμεσα

Ο σεβασμός και των δύο κατηγοριών ατομικών δικαιωμάτων θεωρείται ότι ωφελεί μακροχρόνια την επιχείρηση γιατί:

• Προστατεύει από δικαστικά έξοδα και έξοδα αποζημιώσεων
  • Υποστηρίζει την υποκίνηση των εργαζομένων για καλύτερη επίδοση
  • Βελτιώνει τη δημόσια εικόνα της εταιρίας
  • Δημιουργεί αίσθηση κοινωνικής υπευθυνότητας

3.  Μηχανισμοί προστασίας δικαιωμάτων στον εργασιακό χώρο.

Η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο, αν και ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, μπορεί να υποστηριχθεί με τους ακόλουθους μηχανισμούς:

1. Με την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών και τακτικών

• Πολιτική προσλήψεων (προκήρυξη κενών θέσεων και για τα δύο φύλα) και πολιτική προαγωγών
• Επικοινωνιακή πολιτική που ενημερώνει τον εργαζόμενο για τις απαιτήσεις της επιχείρησης, τα πρότυπα απόδοσης, τους κώδικες ηθικής
• Πολιτική επίλυσης διαφορών και επιβολής πειθαρχικών ποινών (άτυπες συζητήσεις, «πολιτική της ανοικτής πόρτας» – open door policy, τυπικές οδοί – διαιτησία, ombudsman – συνήγορος του πολίτη και σταδιακή επιβολή ποινών)

• Δυνατότητα προσφυγής για συμβουλή

Η ύπαρξη ενός ειδικού τμήματος ή προσώπου μέσα στην επιχείρηση στο οποίο ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για συμβουλή ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες, πολλές φορές για όλους, καταστάσεις. Το τμήμα αυτό καταρχήν είναι το τμήμα προσωπικού ή τμήμα ανθρωπίνων πόρων τα στελέχη του οποίου όμως πρέπει να έχουν εκπαιδευθεί στην αντιμετώπιση τέτοιου τύπου προβλημάτων. Επιπροσθέτως το τμήμα αυτό είναι υπεύθυνο για να κατευθύνει την πολιτική για το ανθρώπινο δυναμικό και εκτός των άλλων να εξασφαλίσει δικαιοσύνη και ίση μεταχείριση στον εργασιακό χώρο. Στον τομέα αυτόν, οι αρμοδιότητες κατευθύνονται σε δύο άξονες:

1. Στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων οπότε είναι υπεύθυνο για:
   1. την ανάπτυξη πολιτικών και μεθόδων που αποκλείουν τη διάκριση ή την παρενόχληση
   1. την εκπαίδευση των προϊσταμένων
   1. την εφαρμογή των συστημάτων συμμετοχής
   1. την ενημέρωση των εργαζομένων

• την προστασία των αρχείων με τις προσωπικές πληροφορίες για τους εργαζομένους
• Στην αποφυγή παραβίασης των νόμων, οπότε είναι υπεύθυνο για:

• Την τεκμηρίωση όλων των αποφάσεων που αφορούν στο προσωπικό
  • Την ενημέρωση των εργαζομένων και τη συγγραφή των σχετικών εγχειριδίων

4.  Βασικοί ελληνικοί νόμοι εργατικού δικαίου.

1. Ν 1414/84 – «Εφαρμογή της αρχής της ισότητας των δύο φύλων στις εργασιακές σχέσεις και άλλες διατάξεις». Αφορά στην ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών και στην ισότητα των φύλων στις εργασιακές σχέσεις και ειδικά ισότητα πρόσβασης στην απασχόληση, ισότητα στην αμοιβή, στους όρους και συνθήκες εργασίας καθώς και στην επαγγελματική εξέλιξη.
2. Ν.1387/83 –«Έλεγχος ομαδικών απολύσεων και λοιπές διατάξεις». Καθορίζει το επιτρεπτό όριο απολύσεων, αναλόγως του αριθμού των απασχολουμένων σε μια επιχείρηση και μετά από διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
3. Ν.1648/86 –«Προστασία πολεμιστών, αναπήρων και θυμάτων πολέμου και λοιπές διατάξεις».

• Ν.2112/20, Ν. 3198/55, Ν.1836/89– «Περί ατομικής καταγγελίας σύμβασης εργασίας».

• Ν.1264/82 και Ν. 2232/94 – «Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων». Ενισχύει τη συνδικαλιστική δράση μέσα σε κάθε επιχείρηση, θεωρώντας ότι τα συνδικαλιστικά σωματεία των εργαζομένων κάθε επιχείρησης εκπροσωπούν ενώπιον του εργοδότη όλο το προσωπικό. Απαγορεύει στον εργοδότη να παρακωλύει ή να παρεμβαίνει στην άσκηση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, καθιστά άκυρη την καταγγελία της σχέσης εργασίας των συνδικαλιστών (υπό ορισμένους όρους), υποχρεώνει τον εργοδότη να συναντάται με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων τουλάχιστον μια φορά το μήνα για επίλυση υφιστάμενων προβλημάτων, ενώ δίνει το δικαίωμα στους εκπροσώπους των εργαζομένων να παρευρίσκονται κατά την επιθεώρηση που ενεργούν τα αρμόδια όργανα της επιθεώρησης εργασίας και να υποβάλλουν παρατηρήσεις. Προστατεύει επίσης τα συνδικαλιστικά στελέχη από μια ενδεχόμενη απόλυση.

• Ν.1568/85 – «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων» και υπουργική απόφαση 88555/3293/88 που αφορά στο δημόσιο τομέα. Αποτελεί μια ουσιαστική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο και εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο με το αντίστοιχο κοινοτικό σε ότι αφορά στην προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς κινδύνους. Προβλέπει την ενημέρωση των εργαζομένων και τη σύσταση οργάνων βελτίωσης των συνθηκών εργασίας σε επίπεδο επιχείρησης (συμβουλευτική επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας, που συστήνεται με πρωτοβουλία των εργαζομένων και απασχολεί τεχνικό ασφαλείας και γιατρό εργασίας, οι οποίοι εκτός των άλλων αρμοδιοτήτων τους, ενημερώνουν και συμβουλεύουν εργοδότες και εργαζόμενους για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν). Αξίζει να σημειωθεί ότι διαφωνίες μεταξύ του τεχνικού ασφαλείας και εργοδοσίας δεν είναι δυνατό να αποτελέσουν λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του τεχνικού ασφαλείας.
• Ν. 1767/88 – «Για τα συμβούλια εργαζομένων», ο οποίος κυρώνει την 135 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας «Για την προστασία των αντιπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση και τις διευκολύνσεις που πρέπει να παρασχεθούν». Ο ρόλος των συμβουλίων στις επιχειρήσεις είναι συμβουλευτικός και σκοπεύει στην προώθηση του διαλόγου και της συμμετοχής, δίνοντας τη δυνατότητα να ακουστούν και οι απόψεις των εργαζομένων στην επιχείρηση. Τα συμβούλια συνιστώνται με πρωτοβουλία των εργαζομένων και συσκέπτονται με τον εργοδότη και αποφασίζουν από κοινού για θέματα που δεν ρυθμίζονται από το νόμο ή τη συλλογική σύμβαση εργασίας (π.χ. εκπαίδευση προσωπικού, έλεγχος συμπεριφοράς του προσωπικού, εσωτερικός κανονισμός της επιχείρησης ή του οργανισμού κ.α.). Ο εργοδότης υποχρεούται να πληροφορεί τα συμβούλια αντιπροσώπων των εργαζομένων όταν πρόκειται να αλλάξει το νομικό καθεστώς της επιχείρησης, να γίνει μεταφορά ή επέκταση εγκαταστάσεων, να εισαχθεί νέα τεχνολογία, να μειωθεί ο αριθμός των εργαζομένων και σε ανάλογες περιπτώσεις.
• Ν.1876/90 – «Για ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις». Αναγνωρίζει το εργοστασιακό σωματείο ως αυτόνομη διαπραγματευτική μονάδα που διαπραγματεύεται νομικά ισχυρή σύμβαση εργασίας και εισάγει τους θεσμούς του συμφιλιωτή, του μεσολαβητή και της διαιτησίας για την επίλυση των συλλογικών διαφορών.
• Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οδηγία 94/45/22.9.1994 –«Για την θέσπιση της Ευρωπαϊκής επιτροπής επιχείρησης για την πληροφόρηση των εργαζομένων (ευρωπαϊκά συμβούλια εργαζομένων – European work councils). Σύμφωνα με την οδηγία, που έπρεπε να επικυρωθεί από τα κράτη –μέλη μέχρι τις 22.9.96, εταιρίες που απασχολούν 1000 και πλέον εργαζομένους στην επικράτεια της Κοινότητας και διαθέτουν θυγατρικές επιχειρήσεις με 150 εργαζόμενους, σε δύο τουλάχιστον

κράτη-μέλη, πρέπει να θεσπίσουν «Συμβούλιο Εργαζομένων», μετά από αίτημα 100 εργαζομένων τους σε δύο τουλάχιστον κράτη-μέλη. Σκοπός των συμβουλίων είναι η ενημέρωση, διαβούλευση και καθιέρωση διαλόγου με την κεντρική διοίκηση σε κοινοτικής κλίμακας επιχειρήσεις και σε ομίλους επιχειρήσεων. Η σχετική πρωτοβουλία σύστασης του ευρωπαϊκού συμβουλίου εργαζομένων ανήκει τόσο στην επιχείρηση όσο και στους εργαζόμενους.

1.  Προστασία των καταναλωτών.

Ο όρος «προστασία καταναλωτή», αφορά στο σύνολο των ενεργειών που κατευθύνονται στην προστασία του καταναλωτή και εκφράζει το σύνολο των απαιτήσεων των καταναλωτών για προστασία αλλά και τις ενέργειες των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ικανοποιητικής μεταχείρισης των πελατών τους. Η προστασία των καταναλωτών και η αντίστοιχη προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών διακρίνεται σε τρείς φάσεις:

1. Στην διερεύνηση της αγοράς από την πλευρά των καταναλωτών με σκοπό την επιλογή εκείνων των αγαθών και υπηρεσιών στην απαιτούμενη ποιότητα και στην επιθυμητή τιμή. Στο στάδιο αυτό η προστασία του καταναλωτή συνίσταται στην ανάπτυξη μηχανισμών που αποθαρρύνουν την παραπλάνηση του στην προσπάθεια προσέλκυσης του (π.χ. παραπλανητική διαφήμιση).
2. Στην πραγματοποίηση της συναλλαγής κατά την οποία επέρχεται και πολλές φορές υπογράφεται συμφωνία μεταξύ πωλητή και αγοραστή. Στο στάδιο αυτό πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή κατά τη σύναψη συμβάσεων εντός ή εκτός του καταστήματος, από απόσταση (π.χ. τηλεφωνικά), αλλά και για εξυπηρέτηση μετά την πώληση.
3. Στην κατανάλωση του προϊόντος ή στη χρήση της υπηρεσίας κατά την οποία ο καταναλωτής πρέπει να προστατεύεται στις περιπτώσεις ελαττωματικών προϊόντων ή κακής ποιότητας υπηρεσίας και να έχει στη διάθεση του μηχανισμούς επίλυσης τέτοιων προβλημάτων.

2.  Ιστορική εξέλιξη.

Η κίνηση για προστασία του καταναλωτή αρχίζει μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν λόγω των κοινωνικό-οικονομικών αλλαγών η σχέση παραγωγού – καταναλωτή άρχισε να εξελίσσεται σε βάρος του τελευταίου. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), την έθεσαν κάτω από την αιγίδα τους, ενώ άρχισαν να διοργανώνονται συνέδρια εθνικά και διεθνή, σεμινάρια και ημερίδες για τη σχέση παραγωγού – καταναλωτή.

Παράλληλα θεσμοθετήθηκαν νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις για την προστασία του καταναλωτή.

Στην Ελλάδα ιδρύεται το 1982 στο Υπουργείο Εμπορίου, Ειδική Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή με βασικές, μεταξύ άλλων, αρμοδιότητες την παρακολούθηση της αγοράς, την παροχή πληροφοριών, την καταγραφή της ποιότητας των αγαθών, την ενημέρωση του κοινού, τη άσκηση αγορανομικού ελέγχου, την προετοιμασία νομοθετικών κειμένων. Το 1987 τροποποιείται ο Εμπορικός Κώδικας περιλαμβάνοντας διατάξεις προστασίας του καταναλωτή ενώ το 1991 ψηφίζεται ο νόμος 1961/91, ο οποίος όμως αντικαταστάθηκε από τον 2251/94 τρία χρόνια αργότερα. Σύμφωνα με τους μελετητές σήμερα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι υπάρχουν περισσότερες από 100 ενώσεις καταναλωτών με πιο βασικές το Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτή (ΙΝΚΑ), την Δευτεροβάθμια Ένωση Καταναλωτών (ΔΕΚΑ), τη Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος, την Ένωση Πολιτών κ.α. Αντίστοιχα στην Ευρώπη υπάρχει το Ευρωπαϊκό Γραφείο των Ενώσεων Καταναλωτών στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Καταναλωτικών Συνεταιρισμών, η Επιτροπή Οικογενειακών Οργανώσεων μέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, και διεθνώς η Διεθνής Οργάνωση Ενώσεων Καταναλωτών στη Χάγη.

3.  Καταστατικοί χάρτες για την προστασία των καταναλωτών.

Πρόκειται για εκθέσεις που αναλύουν τα βασικά δικαιώματα των καταναλωτών που χρειάζονται προστασία. Το 1962 ο πρόεδρος των Η.Π.Α. J. F. Kennedy επεσήμανε τα δικαιώματα αυτά σε διάγγελμα του στο Κογκρέσο, θεμελιώνοντας καταστατικό χάρτη ο οποίος καθιέρωνε ως σημαντικά δικαιώματα των καταναλωτών τα εξής:

• Το δικαίωμα στην ασφάλεια
  • Το δικαίωμα στην πληροφόρηση
  • Το δικαίωμα στην επιλογή
  • Το δικαίωμα στο να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη τους κατά τη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής

Τα αμερικανικά πρότυπα για την προστασία του καταναλωτή υιοθετήθηκαν και από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς με αποτέλεσμα το Συμβούλιο της Ευρώπης να εκδώσει αντίστοιχα τον 543/1973 καταστατικό χάρτη που θεμελιώνει:

• Το δικαίωμα σε προστασία και συνδρομή
  • Το δικαίωμα αποκατάστασης ζημιών
  • Το δικαίωμα σε εκπαίδευση*
  • Το δικαίωμα στην πληροφόρηση**

• Το δικαίωμα σε εκπροσώπηση και παροχή συμβουλών

*Η εκπαίδευση του καταναλωτή είναι ίσως η πιο ουσιαστική προστασία του, δεδομένου ότι μέσω αυτής ισχυροποιείται η δυνατότητα του για επιλογή και σωστή, κατά τεκμήριο, απόφαση. Η εκπαίδευση αφορά τόσο σε ανηλίκους όσο και σε ενηλίκους. Στους πρώτους, η εκπαίδευση μπορεί να παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθμιας και μέσης εκπαίδευσης μέσω ειδικών προγραμμάτων διδασκαλίας. Στους ενήλικες μπορούν να προσφερθούν ειδικά προγράμματα προσαρμοσμένα στα ενδιαφέροντα της κάθε ομάδας καταναλωτών, κατά τις ώρες εργασίας στο πλαίσιο της γενικής τους επιμόρφωσης. Τα προγράμματα αυτά μπορούν να προσφέρουν γενικές γνώσεις, γνώσεις σχετικά με την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών, γνώσεις σχετικές με τα δικαιώματα κα τις υποχρεώσεις των καταναλωτών, τους κώδικες δεοντολογίας, τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις αλλά και γνώσεις σχετικές με τα προβλήματα που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των συναλλαγών με τις δημόσιες υπηρεσίες.

**Τρόποι πληροφόρησης – ενημέρωσης καταναλωτών είναι:

1. Κέντρα ενημέρωσης

1. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)

1. Ουσιαστικά στοιχεία ενημέρωσης όπως:

• Ονομασία προϊόντος
  • Όνομα και στοιχεία παραγωγού
  • Σύνθεση προϊόντος
  • Τόπος προέλευσης
  • Ποσότητα, βάρος και διάρκεια
  • Ενδείξεις κινδύνου

4.  Προστασία καταναλωτή κατά την ελληνική νομοθεσία – Ν.2251/94.

Ο νόμος διακρίνεται σε διακρίνεται σε δύο μέρη: Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τις διατάξεις για την προστασία του καταναλωτή (προστασία συμφερόντων κατά τη σύναψη συμβάσεων, ευθύνη παραγωγού για ελαττωματικά προϊόντα, προστασία υγείας και ασφάλειας καταναλωτών, θέματα σχετικά με τη διαφήμιση) και το δεύτερο διατάξεις για την οργάνωση του καταναλωτικού κινήματος και την ένδικη

προστασία των ατομικών και συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών. Πιο συγκεκριμένα,

1. Προστασία κατά τη σύναψη συμβάσεων

Αφορά τις προδιατυπωμένες συμβάσεις, δηλαδή τις συμβάσεις τις οποίες ο επιχειρηματίας έχει έτοιμες και ο καταναλωτής καλείται απλά να τις υπογράψει δίχως καμιά διαπραγμάτευση ή τροποποίηση. Αυτό σημαίνει ότι η σύμβαση είναι τυποποιημένη και απρόσωπη δηλαδή κοινή για όλους και ο πελάτης υποχρεούται να τη δεχθεί προκειμένου να αποκτήσει το προϊόν ή την υπηρεσία. Στην περίπτωση αυτή ο επιχειρηματίας έχει όλο το χρόνο να ετοιμάσει τη σύμβαση αξιοποιώντας τις γνώμες των ειδικών ενώ ο καταναλωτής βρίσκεται σε μειονεκτική θέση δεδομένου ότι δεν έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει τα συμφέροντα του.

Συμβάσεις εκτός καταστήματος πρέπει, εκτός των άλλων να περιλαμβάνουν στοιχεία του προμηθευτή, αλλά και πλήρη περιγραφή των χαρακτηριστικών του εμπορεύματος – προϊόντος ή υπηρεσίας. Πλήρης ενημέρωση του καταναλωτή απαιτείται επίσης και για τις συμβάσεις από απόσταση δηλαδή μέσω τεχνικής επικοινωνίας (τηλεφωνικές και ηλεκτρονικές πωλήσεις). Σύμφωνα με το νόμο ο προμηθευτής οφείλει να παρέχει γραπτώς και στην ελληνική γλώσσα, σαφείς οδηγίες για την ασφαλή χρήση του προϊόντος, τη διατήρηση και τη συντήρηση του, την αξιοποίηση αλλά και για τους κινδύνους κατά τη χρήση ή τη συντήρηση του.

Μέσα στις υποχρεώσεις του εμπίπτει επίσης τόσο η εξασφάλιση ανταλλακτικών όσο και των τεχνικών υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής.

• Ευθύνη παραγωγού για ελαττωματικά προϊόντα – υπηρεσίες

Κατά το νόμο ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος ή ατέλεια της υπηρεσίας που παρέχει. Αν η ταυτότητα του παραγωγού είναι άγνωστη τότε ο προμηθευτής – επιχειρηματίας θεωρείται και παραγωγός. Συμφωνίες που περιορίζουν ή απαλλάσσουν τον παραγωγό από την ευθύνη του είναι άκυρες, ενώ αξιώσεις κατά του παραγωγού – επιχειρηματία παραγράφονται μετά την πάροδο τριετίας από τη στιγμή που ο ζημιωθείς καταναλωτής πληροφορήθηκε ή όφειλε να πληροφορηθεί τη ζημία.

• Ευθύνη για την υγεία και ασφάλεια των καταναλωτών

Σύμφωνα με το νόμο οι προμηθευτές υποχρεούνται να διαθέτουν στην αγορά μόνο ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται όταν το προϊόν – υπηρεσία, απευθύνεται σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού όπως π.χ. παιδιά (σχ. Οδηγία 92/59/ΕΟΚ. ΕΕ αριθμ.L 228/11.8.92. Υπουργική Απόφαση Φ1 503, ΦΕΚ 98Β, 19.2.96). Οι προμηθευτές υποχρεώνονται να παίρνουν μέτρα ώστε να είναι σε θέση να πληροφορηθούν για τους τυχόν κινδύνους που παρουσιάζει το προϊόν – υπηρεσία και αν κριθεί αναγκαίο να το αποσύρουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι νομικά

το ελάττωμα ισοδυναμεί με επικινδυνότητα προϊόντος. Προκειμένου να θεωρηθεί ότι ένα προϊόν ή μια υπηρεσία είναι ασφαλή, λαμβάνονται υπόψη:

• Το αν απευθύνεται σε παιδιά ή άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού για τις οποίες τα κριτήρια είναι αυστηρότερα
• Η άμεση ή έμμεση ζημιογόνος δράση αν χρησιμοποιηθεί με άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες
• Η εμφάνιση οδηγιών χρήσης
• Η σύνθεση, ο τρόπος συναρμολόγησης και συσκευασίας, ο τρόπος συντήρησης (για προϊόντα)

Οι επιχειρηματίες οφείλουν να παρέχουν στους καταναλωτές κατάλληλες πληροφορίες για την αξιολόγηση των εγγενών κινδύνων. Στην Ελλάδα αρμόδιο για τον έλεγχο της ασφάλειας των προϊόντων είναι μέχρι και σήμερα το Υπουργείο Ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι:

• διαθέτει την τεχνολογική επάρκεια για αντικειμενικό έλεγχο των προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά
• διενεργεί δειγματοληπτικούς ελέγχους
• προειδοποιεί για τους κινδύνους
• απαγορεύει την κυκλοφορία στην αγορά των επικίνδυνων αγαθών
• αποφασίζει για την απόσυρση και καταστροφή των επιβλαβών προϊόντων

• Προστασία του καταναλωτή από τη διαφήμιση

Δεδομένου ότι όλα τα ομογενή προϊόντα – υπηρεσίες μοιάζουν μεταξύ τους ως προς τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά τους, αναζητούνται τρόποι «υποκειμενικής διαφοροποίησης». Η διαφήμιση συχνά προσπαθεί να προβάλλει «δελεαστικά μηνύματα» με στόχο να γοητεύσει ή να εκμεταλλευτεί επιθυμίες, ένστικτα, σκέψεις και φόβους. Σε τέτοιες περιπτώσεις μιλάμε για «υποβλητική διαφήμιση», που αποσκοπεί στο να παρακάμψει την έλλογη σκέψη ωθώντας τους καταναλωτές στην απόκτηση του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το συνταγματικά καθιερωμένο δικαίωμα κάθε ατόμου να διαμορφώνει και να εκφράζει τις σκέψεις του ελεύθερα. Άρα οι διαφημίσεις δεν πρέπει να προσβάλλουν ή να περιορίζουν την ελεύθερη βούληση του ατόμου και το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής υπηρεσιών και προϊόντων.

i.            Ευρωπαϊκή νομοθεσία:

• οδηγία 84/450-10/09/84 για παραπλανητική διαφήμιση
  • οδηγία 89/552/ΕΟΚ για την τηλεόραση χωρίς σύνορα και την αθέμιτη διαφήμιση.

ii.            Ελληνική νομοθεσία:

• Ν. 146/14 για αθέμιτο ανταγωνισμό
  • Ν. 2251/94 για προστασία του καταναλωτή
  • Ν. 1730/87 για Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΑΕ και Π.Δ. 236/92 (ΦΕΚ Α, 124/16.7.92)
  • Απόφαση 609/91 Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεοπτικών Διαφημίσεων (Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο – ΕΣΡ, σήμερα.)
  • Ελληνικός Κώδικας Διαφήμισης, 1977, της Ένωσης Διαφημιστικών Εταιριών
  • Ν. 2328/95 για το νομικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και τοπικής ραδιοφωνίας

Πιο συγκεκριμένα ο Ν. 2251/94 για προστασία του καταναλωτή, διακρίνει και ρυθμίζει την παραπλανητική, την αθέμιτη και τη συγκριτική διαφήμιση.

• Παραπλανητική είναι η διαφήμιση που προκαλεί ή ενδέχεται να προκαλέσει πλάνη στα πρόσωπα που απευθύνεται και παραπλανά ως προς τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προϊόντος (διαθεσιμότητα, σύνθεση, μέθοδος κατασκευής, καταλληλότητα χρήσης, ποσότητα κ.α.), την τιμή και τους όρους πληρωμής, τυχόν διακρίσεις και βραβεία. Παραπλανητική θεωρείται επίσης η διαφήμιση, όταν η πειστικότητα της βασίζεται σε μαρτυρία προσώπων στα οποία αποδίδεται ανύπαρκτη επιστημονική ειδικότητα ή αυθεντία, ή αφήνεται να εννοηθεί ότι το προϊόν στηρίζεται σε τεχνολογία ορισμένης χώρας, διαφορετικής από τη χώρα προέλευσης του. Τέλος, παραπλανητική είναι η διαφήμιση που παρουσιάζεται με τη μορφή επιστημονικής ανακοίνωσης ή έρευνας χωρίς να δηλώνεται ότι πρόκειται για διαφήμιση. Από νομική άποψη παραπλανητική είναι η διαφήμιση που εκλαμβάνεται ως ανακριβής από σημαντικό αριθμό καταναλωτών. Βέβαια, ο προσδιορισμός του αριθμού αυτού των καταναλωτών δεν είναι εύκολος, δεδομένου ότι ένα ποσοστό καταναλωτών μπορεί να θεωρεί ότι βοηθήθηκε στην επιλογή του. Άρα, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αποτελεί υποκειμενικό ζήτημα η εκτίμηση ενός διαφημιστικού μηνύματος ως παραπλανητικού ή μη.

• Αθέμιτη θεωρείται η διαφήμιση, όταν έρχεται σε αντίθεση με τα χρηστά ήθη. Πρόκειται για αόριστη έννοια δεδομένου ότι για μια ακόμη φορά είναι δύσκολο να προσδιορισθεί η έννοια των χρηστών ηθών σε κάθε κοινωνία, (τα χρηστά ήθη μεταβάλλονται από τη μια εποχή στην επόμενη και από τον ένα τόπο στον άλλο). Γενικά ως χρηστά ήθη θεωρούνται οι αντιλήψεις που επικρατούν σε μια κοινωνία, σε ορισμένο χρόνο για τη συμπεριφορά που πρέπει να τηρήσει σε ορισμένη περίπτωση ένας άνθρωπος μέσης μόρφωσης και αντίληψης, ούτε πολύ επιεικής αλλά ούτε και ιδιαίτερα αυστηρός. Αναφέρονται στη συνέχεια κάποιες περιπτώσεις οι οποίες σύμφωνα με το νόμο είναι ενδεικτικές αθέμιτης διαφήμισης: (α) Η ενδεχόμενη πρόκληση συναισθημάτων φόβου, προλήψεων, δεισιδαιμονιών. Θεωρείται αθέμιτη γιατί δεν σέβεται την προσωπικότητα του ατόμου και δεν επιτρέπει τη διαμόρφωση ελεύθερης βούλησης παρά εξαναγκάζει τον καταναλωτή σε αγορά υπηρεσιών και προϊόντων. (β) Η εξώθηση σε εγκληματικές πράξεις, (γ) Οι μειωτικές διακρίσεις με βάση το φύλο, τη φυλή την ηλικία, το θρήσκευμα, την εθνικότητα την καταγωγή, τις πεποιθήσεις, τις σωματικές και διανοητικές ιδιαιτερότητες. Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι παραβιάζονται συνταγματικά κατοχυρωμένα ατομικά δικαιώματα όπως αρχή της ισότητας, του σεβασμού της αξιοπρέπειας του ατόμου, της θρησκευτικής ελευθερίας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι διαφημίσεις με εικόνες που προκαλούν «σοκ». (δ) Η πρόκληση εντυπώσεων δελεαστικής προσφοράς και περιπτώσεων «εξαγοράς του πελάτη» με ακριβά δώρα ιδιαίτερα στην περίπτωση που αυτά έχουν δυσανάλογη αξία με το κύριο προϊόν. Στην περίπτωση αυτή ο καταναλωτής εξαναγκάζεται στην αγορά του προϊόντος για να αποκτήσει την πρόσθετη παροχή και όχι το κύριο προϊόν γεγονός που επηρεάζει την ελεύθερη βούληση του.
• Συγκριτική είναι αυτή που επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ διαφόρων προϊόντων και τη χρησιμοποίηση της διαφοροποίησης των χαρακτηριστικών τους για προβολή. Στην Ελλάδα σύμφωνα με το νόμο επιτρέπεται η συγκριτική διαφήμιση, αλλά από την άλλη πλευρά δεν υφίσταται στα ελληνικά πλαίσια ένας επίσημος φορέας με αντικείμενο τη διερεύνηση με δοκιμαστικούς ελέγχους, των διαφόρων χαρακτηριστικών των προϊόντων ώστε οι συγκρίσεις να είναι επαρκώς τεκμηριωμένες, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών ελέγχων χρησιμοποιούνται για διαφήμιση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή επιβάλλεται να πληροί τις αρχές που ισχύουν για κάθε διαφήμιση και συγκεκριμένα τις «αρχές της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, της ουδετερότητας και της ορθότητας».

5.   Οργάνωση του καταναλωτικού κινήματος.

Ο νόμος περιλαμβάνει διατάξεις για την ίδρυση, τους σκοπούς και τους πόρους των ενώσεων καταναλωτών, ένα ολοκληρωμένο σύστημα έννομης προστασίας των

συμφερόντων των καταναλωτών, (ατομική αγωγή, συλλογική αγωγή, φιλικός διακανονισμό των καταναλωτικών διαφορών), ενώ προβλέπει και την ίδρυση διοικητικών οργάνων που εποπτεύουν και συντονίζουν όλα τα ζητήματα που αφορούν τους καταναλωτές όπως το Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτών, την Επιτροπή Προστασίας Καταναλωτών Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών.

I.                       Διεθνής επιχειρηματική δεοντολογία

1.  Διαφορές κουλτούρας.

Η δυνατότητα επικοινωνίας και η διεθνοποίηση των επιχειρήσεων φέρνουν σε επαφή στελέχη από διαφορετικές κουλτούρες που πρεσβεύουν και ενσωματώνουν διαφορετικές αξίες. Το «διεθνές στέλεχος», αλλά και κάθε στέλεχος επιχείρησης στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί τις αξίες των χωρών στις οποίες δραστηριοποιείται η επιχειρηματική μονάδα. Η κουλτούρα διαφέρει μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ χωρών. Οι σημαντικότερες διαφορές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην επιχειρηματική πραγματικότητα είναι:

1. Προβλήματα επικοινωνίας

Αυτά αφορούν στα προβλήματα που οφείλονται είτε στη γλώσσα επικοινωνίας είτε στις διαφορές στη μη-γλωσσική επικοινωνία (γλώσσα του σώματος). Ως προς τα πρώτα, πολλές φορές είναι δυνατό να δημιουργηθούν προβλήματα λόγω δυσκολίας κατανόησης του τι ακριβώς εννοεί ο ένας συνομιλητής, επειδή χρησιμοποιούνται λέξεις την ακριβή έννοια των οποίων δεν γνωρίζει ο έτερος των συνομιλητών. Ως προς τα δεύτερα, μπορούν να προκληθούν παρανοήσεις από χειρονομίες, γκριμάτσες, απόσταση μεταξύ των συνομιλητών κ.α. τα οποία ενδεχομένως έχουν διαφορετική σημασία για καθένα από τους συνομιλητές.

• Η θέση της γυναίκας

Σε ορισμένες χώρες η θέση της γυναίκας διαφέρει αρκετά συγκριτικά με τις ανεπτυγμένες χώρες και αφορά στις δυνατότητες εμφάνισης τους σε δημόσιους χώρους (π.χ. σε μουσουλμανικές χώρες), στις δυνατότητες προαγωγής τους κ.λπ.

• Διατροφικές συνήθειες

Π.χ. κατανάλωση βοδινού κρέατος ή οινοπνευματωδών ποτών στις μουσουλμανικές χώρες.

• Η συνέπεια ως προς το χρόνο

Σε ορισμένες χώρες η τήρηση με ακρίβεια του χρόνου των συναντήσεων, των χρονοδιαγραμμάτων κ.α., έχει ιδιαίτερη σημασία αντίθετα με άλλες.

2.  Πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Λόγω μεγέθους και οικονομικής δύναμης έχουν γίνει αντικείμενο κριτικής για το ρόλο που παίζουν στις χώρες στις οποίες φιλοξενούνται. Η κριτική επικεντρώνεται

στις θέσεις εργασίας τις οποίες αποστερείται η μητρική χώρα και στο βαθμό στον οποίο οι πολυεθνικές επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους της χώρας στην οποία φιλοξενούνται. Επιπλέον, το ζήτημα της δωροδοκίας παίρνει διαφορετικές διαστάσεις σε κάθε χώρα σε κάθε χώρα, δημιουργώντας αντίστοιχα μεγαλύτερα ή μικρότερα ηθικά προβλήματα. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά το θέμα του βαθμού ασφάλειας των προϊόντων και των υπηρεσιών, για τα οποία υπάρχει σχετική νομοθεσία στις ανεπτυγμένες χώρες, όχι όμως και στις υπό ανάπτυξη χώρες στις οποίες ακόμα και τα ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες είναι δυνατό πολλές φορές να γίνουν μη-ασφαλή λόγω των υφιστάμενων, σε κάθε περίπτωση, συνθηκών, (απουσία γνώσης, ύπαρξη αναλφαβητισμού, μολυσμένο περιβάλλον).

3.  Σύνδεση της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικής δεοντολογίας με την προστασία του περιβάλλοντος

Οι αλλαγές που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στο περιβάλλον, είναι ενδεικτικές της ανάγκης για επιπλέον προσπάθειες για την προστασία του, (αύξηση της στάθμης των υδάτων, τρύπα του όζοντος, όξινη βροχή, εξάλειψη σπάνιας πανίδας και χλωρίδας κ.α.) Η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί πλέον ζήτημα

«ποιότητας ζωής», όπως ίσχυε στις δεκαετίες του ’60 και του ΄70 αλλά ζήτημα επιβίωσης. Όλο και περισσότερα στελέχη επιχειρήσεων θεωρούν ότι τα θέματα περιβαλλοντικής προστασίας θα αποτελέσουν παράγοντα που θα επηρεάσει βαθιά τη λειτουργία των επιχειρήσεων στον αιώνα που διανύουμε, δεδομένου ότι οι επιστήμονες προειδοποιούν πως αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα η κατάσταση σύντομα θα χαρακτηρίζεται ως μη αναστρέψιμη. Η παραδοσιακή άποψη κατά την οποία αγνοούνταν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον γιατί η φύση αυτοπροστατεύεται, δεν ισχύει πλέον. Η ίδια άποψη υποστήριζε ότι ο υλικός κόσμος έχει νόημα μόνο εφόσον εξυπηρετεί τα ανθρώπινα όντα. Κάτι τέτοιο όμως διαχωρίζει τον άνθρωπο από τη φύση διαταράσσοντας μια ισορροπία που όλοι σήμερα γνωρίζουν τη σημασία της και τη σχέση αλληλεξάρτησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τη φύση. Η ανθρώπινη ζωή είναι μέρος του φυσικού κόσμου και ο διαχωρισμός της, που είναι χαρακτηριστικό του δυτικού τρόπου σκέψης, δεν είναι πλέον αποτελεσματικός.

Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη ενός κλάδου περιβαλλοντολογικής ηθικής παρουσιάζει κάποια προβλήματα. Κατά κύριο λόγο, υπάρχει χάσμα (gap), μεταξύ επιχειρήσεων και περιβαλλοντικής ηθικής λόγω της ανεπάρκειας των παραδοσιακών θεωριών να αναπτύξουν ένα εννοιολογικό πλαίσιο που θα σχηματοποιεί τη σχέση τους με το περιβάλλον. Και για να υπάρξουν ουσιαστικές περιβαλλοντικά ηθικές συμπεριφορές μέσα από τον επιχειρηματικό χώρο και από κάθε ιεραρχικό επίπεδο, ένα τέτοιο εννοιολογικό πλαίσιο κρίνεται απαραίτητο. Δεν

μπορούμε να αναμένουμε από τις επιχειρήσεις να επιλύσουν τα κάθε μορφής κοινωνικά προβλήματα. Όμως οι επιχειρήσεις, όπως και κάθε οργανωμένη δραστηριότητα λειτουργούν και αναπτύσσονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, οπότε αποκτά ιδιαίτερη σημασία και μάλιστα κοινωνική, ο τρόπος με τον οποίο μια επιχείρηση και ένας οργανισμός εκπληρώνει την αποστολή του και επιτυγχάνει τους στόχους του. Κατά συνέπεια, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί οφείλουν να λάβουν υπόψη τους τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία του περιβάλλοντος που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την επιτυχία τους αλλά και για όσους επηρεάζονται από τη δραστηριότητα τους. Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις είναι ανοικτά συστήματα, η επιβίωση και η ανάπτυξη τους εξαρτάται από την ισορροπημένη και αποτελεσματική αλληλεπίδραση τους – ανταλλαγή αξιών – με το περιβάλλον τους. Σημαντικό στοιχείο των αλληλεπιδράσεων αυτών είναι η πρόβλεψη πιθανών μελλοντικών προβλημάτων και κινδύνων. Μια εκδοχή της πρόβλεψης θα μπορούσε να αφορά στην ανταπόκριση των επιχειρήσεων και οργανισμών σε κοινωνικά προβλήματα πριν τα επιβάλλει η νομοθεσία, π.χ. η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών. Κάτι τέτοιο βραχυπρόθεσμα φαίνεται να αυξάνει το κόστος αλλά είναι δυνατό να επιφέρει έσοδα τόσο σε μέσο- μακροπρόθεσμο ορίζοντα από την πώληση υλικών και τεχνογνωσίας όσο και σε μακροπρόθεσμα από τα βελτίωση της δημόσιας εικόνας της επιχείρησης. Για να υιοθετηθούν τέτοιες συμπεριφορές θα πρέπει η προστασία του περιβάλλοντος να αποτελεί στρατηγικό στόχο της επιχείρησης ή του οργανισμού (Mintzberg model).

Βιβλιογραφία

Στυλιάδη Σ. (2020) Επιχειρηματικότητα και Δεοντολογία. Πάτρα

1. Peter F. Drucker, Innovation and Entrepreneurship, Paperback, 2006

• J.D. Ryan & Gail P. Hiduke, Small Business : An Entrepreneur’s Business Plan, Thomson South Western, 2006

• Sharon L. Fullen & Dianna Podmoroff, How to write a Great Business Plan for your Small Business in 60 Min or Less, Atlantic Publishing Group Inc., 2006
• Colin Barrow, Paul Barrow & Robert Brown The Business Plan Workbook, Kogan Page, 2005
• Jeffry A. Timmons & Stephen Spinelli, New Venture Creation: Entrepreneurship for the 21st Century, McGraw Hill Higher Education, 2007
• Σταύρος Ιωαννίδης, Επιχείρηση και Επιχειρηματικότητα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2001
• Αναστάσιος Δ. Καραγιάννης, Επιχειρηματικότητα και Οικονομία, Interbooks,

1999

• Ζωή Γεωργαντά Επιχειρηματικότητα και Καινοτομίες, Ανικούλα, 2003
• Μουρδουκούτας Π., Παπαδημητρίου Σ., Ιωαννίδης Α.Επιχειρηματικότητα, Θεσμοί και Πολιτικές, Κλειδάριθμος, 2004

1. Donaldson, T. and T. Dunfee: 1999, Ties that Bind: A Social Contracts Approach to Business Ethics(Harvard Business School Press, Boston).
   1. Farrell,B., D.M. Cobbin and H.Farrell: 2002, Codes of Ethics: Their Evolution, Development and other controversies, The Journal of Management Development 21(2),152–163.

1. Ferrell, O.C. – Fraedrich, J. (1997), Business Ethics: Ethical decision making and cases, Houghton Mifflin.
2. Hamel, G.- Prahalad, C.K. (1994), Competing for the future, Harvard Business School Press.
3. Hart, S. (1995), A natural resource – based view of the firm, Academy of Management Review, 20,4 p.p.986-1014.
4. Mahoney, J. (1994), What makes a business company ethical?, Business Strategy Review 5,4, p.p. 1-15.
5. Καραγιώργος Φ. (1996), Ιστορική εξέλιξη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και γνωστοποίηση πληροφοριών επιχειρηματικής κοινωνικής ευθύνης, 12^ος τόμος επιστημονικής επετηρίδας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στη μνήμη του Ι. Λιάκη, Θεσσαλονίκη.
6. Litz, A. (1996), A resource – based view of the socially responsible firm: stakeholder interdependence, ethical awareness and issue responsiveness as strategic assets, Journal of Business Ethics, 15, p.p. 1355-1363.

1. Daft R., Organization Theory and Design, West Publ., 1995

• Ferrell O.C. – Fraedrich J., Business ethics. Ethical decision making and cases, Houghton Mifflin, 1999

1. Bridgford J. and J. Stirling, Employee relations in Europe, (1994)

• French W., Human Resources Management, 3^rd edition, Houghton Mifflin, (1996)
  • Green R., The ethical manager, Macmillan, (1994)

• Schuler R., Human Resources Management, 5th edition, West publ., (1995)

• Κουκιάδη Γ., Βασικοί εργατικοί νόμοι, Παρατηρητής, (1993)

• Ξηροτύρη-Κουφίδου Σ., Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, εκδ. Ανικούλα, Θεσσαλονίκη, (2002)

1. Κ. Δελούκα – Ιγγλέση, Νομική και κοινωνική προστασία καταναλωτή, εκδόσεις Σταμούλης, 1992
2. Κ. Δελούκα – Ιγγλέση, Δίκαιο προστασίας του καταναλωτή – Ελληνικό & Κοινοτικό, Πανεπιστημιακές παραδόσεις Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 1997

1. H. Weihrich – H. Koontz, Management, a global perspective, 10^th edition, McGraw Hill, 1997
2. R. Buchlolz – S. Rosenthal, Business ethics, the pragmatic path beyond principles to process, McGraw Hill, 1999

Χύτης Ε. (2015) Μηχανογραφημένη Λογιστική Ι. ΤΕΙ Ηπείρου

Στεφάνου Κωνσταντίνος (2013), Λογιστική και Εμπορική Διαχείριση με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, εκδόσεις Στεφάνου Κωνσταντίνος,

Δρ. Νικόλαος Δ. Καρτάλης (2012), Μηχανογραφημένη Λογιστική, Εκδόσεις Καρτάλης Νικόλαος

Δ. Γκίνογλου, Π. Ταχυνάκης, Ν. Πρωτοψάλτης (2004), Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα Μηχανογραφημένη Λογιστική, εκδόσεις Εκδοτική Rosili Εμπορική – Μ.ΕΠΕ

Αθανασίου Δημήτριος (2015), Η σύγχρονη μηχανογραφική οργάνωση επιχειρήσεων, εκδόσεις Μούργκος Ιωάννης.

Στεφάνου Κωνσταντίνος (2013), Λογιστική και Εμπορική Διαχείριση με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, εκδόσεις Στεφάνου Κωνσταντίνος,

Δρ. Νικόλαος Δ. Καρτάλης (2012), Μηχανογραφημένη Λογιστική, Εκδόσεις Καρτάλης Νικόλαος

Δ. Γκίνογλου, Π. Ταχυνάκης, Ν. Πρωτοψάλτης (2004), Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα Μηχανογραφημένη Λογιστική, εκδόσεις Εκδοτική Rosili Εμπορική – Μ.ΕΠΕ

Αθανασίου Δημήτριος (2015), Η σύγχρονη μηχανογραφική οργάνωση επιχειρήσεων, εκδόσεις Μούργκος Ιωάννης.